ناشران منتظر و ناشران مبتکر
تقسیم بندی ناشران
ناشران را بر اساس عاملهای مختلف می توان دسته بندی کرد؛ برای مثال: الگو، محدوده فعالیت، مقدار سرمایه، ساخت و تشکیلات، هدف و برنامه، نوع کتابهایی که منتشر می کنند و چگونگی همکاری و مشارکت در نشر کتاب. جز اینها بسیاری متغیرهای دیگر می تواند مبنای دسته بندی قرار گیرد، اما خوب است پیش از این کار، تصور نسبتا رایج در ایران را که بر مبنای آن ناشران را به دو دسته کلی دولتی و وابسته به دولت، و غیردولتی تقسیم می کنند، به ذهن خود راه ندهیم و بر اساس این با این گونه تقسیم بندی درباره کشورهای دیگر داوری نکنیم.
پیش از این نیز اشاره کردیم که برخی از ناشران، به ویژه در کشورهای در حال توسعه، ناشر صرف نیستند و جز نشر به کارهای دیگری چون چاپ، پخش، تبلیغ و فروش نیز می پردازند. از این تلفيق وظایف، آشکال گوناگونی پدید می آید که مهم ترین آنها از این قرار است:
چاپگر + ناشر
چاپگر + پخشگر و ناشر + پخشگر
ناشر + کتاب فروش .
ناشر + چاپگر + پخشگر + کتاب فروش
همچنین آشکال دیگری از تلفیق با تقدم و تأخرهای مختلف. اما در نشر جدی و فعال، و در شرایط اقتصادی سالم، وظایف به کلی از هم جداست و اگر مؤسسه انتشاراتی بزرگی همه این فعالیتها را انجام می دهد، مانند ناشران – کتاب فروشان زنجیره ای در کشورهای توسعه یافته، بدین علت است که هدفها و تشکیلات خود را به گونه ای تعیین و سازماندهی می کند که خلط وظایف ایجاد نشود و هیچ وظیفه ای تحت تأثير وظیفه دیگر قرار نگیرد.
مؤسسه هایی که در کنار فعالیت اصلی با فعالیتهای دیگرشان به کار نشر نیز می پردازند، در زمره ناشران حرفه ای به حساب نمی آیند، مانند آن دسته از سازمانهای دولتی که کتاب هم منتشر می کنند، با مؤسسه ها و سازمانهایی که بنا به ضرورت با ملاحظات و مصالح خاصی، نشر کتاب هم در برنامه خود دارند، یا مؤسسه های دیگری که برای تکمیل چرخه فعالیتهای خود، باید توانایی نشر هم داشته باشند و مطالبی منتشر کنند. به طور کلی، این گونه مؤسسه ها را «ناشر قلمداد نمی کنند؛ ناشر به فرد با دستگاهی می گویند که وظیفه اصلی او، یا بهتر است بگوییم اصلی ترین وظیفه او، نشر کتاب است و اگر احیانا به فعالیت دیگری بپردازد، تحت الشعاع وظيفة اصلی اوست.
ناشران مبتکر و ناشران منتظر
ناشران حرفه ای را به اعتبار فعالیت و تأثیر می توان به ناشران مبتکر، اثر آفرین و تأثیر گذار و ناشران منتظر، اثر گزین و تأثیر پذیر تقسیم کرد. . …
ناشران مبتکر با اندیشه و طرح و پیشنهاد به سراغ پدید آورندگان می روند. پیشنهادها و سرمایه گذاریهای مادی و معنوی این گونه ناشران می تواند رویداد فرهنگی به وجود آورد. این ناشران، اندیشه می دهند، سرمایه گذاری می کند، گاه مجموعه اطلاعات در اختیار می گذارند، مخاطره می پذیرند، و ممکن است در ازای آنها سودهای کلانی نیز برند و خود و دیگران را به شهرت و اعتبار برسانند. ناشران اصیل و برجسته در کشورهای پیشرفته تقریبا همگی در این گروه جای می گیرند.
ناشران منتظر به انتظار می نشینند، و از میان آثاری که پدیدآورندگان مختلف به انگیزه های خودشان پدید آورده اند، با واسطه های کتاب و معرفان بدانها عرضه می کنند، مواردی را برمی گزینند و انتشار میدهند. این دسته از ناشران لاجرم اندیشه های دیگران و رویدادها هستند؛ ممکن است سالها با موفقیت فعالیتهایهای بسیاری منتشر کنند، و به موفقیتهایی دست یابند، اما سهم آنها در موفقیت به انتخاب آثاری از میان آثار محدود می شود. بسیاری از ناشران، به ویژه در کشورهای جهان سوم، و عمده ناشران ایرانی، در این گروه جای می گیرند.
جریانهای اصیل در نشر با ناشرانی به راه می افتد که با مجموعه امکانات خود، با اندیشه، طرح، سازماندهی و آینده نگری موجد حرکتهای فکری اصیل می شوند
ناشران گروه اول مشاوران و ویراستاران زبده ای در اختیار دارند و از سیاستهای حساب شده ای پیروی می کنند. گروه دوم معمولا سیاست و برنامه سنجیده، و تداوم عمل ندارند. نشر گروه اول می تواند بازار آفرین باشد و نشر گروه دوم به ناگزیر بازار گراست.
منبع مبانی نشر کتاب دکتر اذرنگ
پاسخ دهید