شاپا چاپ کتاب
نویسندگان و فرهیختگان گرامی سوالات خود در مورد نحوه ی اخذ مجوز چاپ کتاب، صفحه ارایی، طراحی جلد، استخراج کتاب از پایان نامه و تبدیل پایان نامه به کتاب، هزینه ها و مراحل چاپ کتاب، نحوه ی عقد قرارداد برای چاپ کتاب، نگارش پایان نامه و اکسپت مقالات ای اس ای (ISI) و ای اس سی و چاپ کتاب در تمام زمینه های مورد نظر با ما تماس بگیرید
شماره تماس: ۰۹۳۵۴۷۵۲۳۳۳
در صورت عدم پاسخگویی شماره بالا با شماره زیر تماس بگیرید
۰۹۱۸۳۷۷۵۳۳۴ حسین وش
پست های الکترونیک
hoseinvash@yahoo.com
hoseinvash@gmail.com
آدرس دفتر انتشارات: تهران – خیابان کارگر شمالی- بعد از خیابان ادوارد برون – پلاک ۱۴۰۷
(لطفا قبل از حضور در انتشارات با ما هماهنگ کنید – ۰۹۱۸۳۷۷۵۳۳۴ حسین وش)
شاپا. شاپا، کوته‌نوشت شماره استاندارد بین‌المللی پیانیدها (آی.اس.اس.ان.)[۱] ، عددی ۸ رقمی و منحصربه‌فرد است که برای تشخیص و شناسایی نشریات ادواری به‌کار می‌رود.
طبق استاندارد ایزو ۳۲۹۷[۲] ، شاپا به نشریات ادواری تعلق دارد. نشریات ادواری، نشریاتی هستند که به‌طور مسلسل و در فاصله زمانی معین یا نامعین به‌طور نامحدود منتشر می‌شوند. مجلات، روزنامه‌ها، سالنامه‌ها، یادبودها، و خلاصه مذاکرات از انواع نشریات ادواری هستند (۱: ذیل “شماره استاندارد بین‌المللی پیایندها”). کتاب‌هایی که به‌صورت فروست منتشر می‌شوند نیز با تعریف سازمان بین‌المللی استاندارد درباره پیایندها مطابقت دارند و می‌توان به آنها هم شماره شابک داد (برای تک‌نگاشت‌ها)و هم شماره شاپا(برای فروست‌ها) (۱۴).
برخلاف شابک، هیچ کدام از ارقام شاپا معنای خاص نمی‌دهد؛ بلکه همچون شماره شناسنامه، فقط معرف پیایندی است که بدان تعلق گرفته است. هفت رقم اول شاپا به‌صورت ترتیبی و بدون معنای خاص هستند که توسط مرکز بین‌المللی آی.اس.اس.ان. تعیین شده و به‌صورت دفترچه‌ای باعنوان ISSN Block Number برای هر کشور فرستاده می‌شود؛ برای مثال دفترچه مخصوص ایران، ISSN Block For Iran نام دارد و دارای ۱۰۰۰ شماره ترتیبی است (۳). رقم هشتم عدد کنترل است و صحت هفت شماره قبلی را مشخص می‌کند. این عدد مطمئن‌ترین وسیله برای ردیابی هرگونه اشکال یا تداخل به‌هنگام ثبت است. نحوه محاسبه رقم کنترل برای شماره فرضی ISSN: 0317-847بدین شرح است:
هفت شماره اول آی.اس.اس.ان. ۷/۴/۸/۷/۱/۳/۰
ضریب وزنی ۲/۳/۴/۵/۶/۷/۸
حاصل‌ضرب ۱۴/۱۲/۳۲/۳۵/۶/۲۱/۰
مجموع حاصل‌ضرب‌ها ۱۲۰
(باقیمانده) ۱۰=۱۱÷۱۲۰
باقیمانده از عدد معیار کم می‌شود ۱=۱۰ـ۱۱
این باقیمانده، همان عدد کنترل است که به انتهای سمت راست آی.اس.اس.ان. افزوده می‌شود (ISSN:0317-8471). در صورتی که باقیمانده تفریق عدد ۱۰ بود، به‌جای آن یک X (حرف بزرگ)؛ و اگر باقیمانده حاصل نداشت، یک صفر در محل عدد کنترل می‌گذاریم (۶).
تاریخچه. رشد سریع تعداد پیایندها و احتمال تغییر فاصله انتشار و شکل و نوع انتشار پیایند خاص، فکر ایجاد نوعی رمز استاندارد برای شناسایی و توصیف کتابشناختی آنها به‌وجود آورد. به‌دنبال آن، اقدامات متعددی در قالب طرح‌های ملی و بین‌المللی آغاز شد. مؤسسه استانداردهای ملی امریکا (انسی)[۳] در ۱۹۶۸، رمزگذاری‌های گوناگون را مورد بررسی قرار داد و سرانجام به این نتیجه رسید که این امر باید به‌صورت بین‌المللی انجام پذیرد. پیش‌نویس طرح کمیته فوق به ( ایزو) ارسال و پس از مدتی نخستین پیش‌نویس آی.اس.اس.ان. توسط این سازمان ارائه شد. برمبنای این پیش‌نویس، هماهنگ‌سازی رمزهای شناسایی باید به‌طور بین‌المللی انجام گیرد، اما ثبت و تخصیص رمز از وظایف کشور منتشر کننده پیایند است. برای ایجاد ارتباط و هماهنگی بین این دو مرحله کار، نظام بین‌المللی داده‌های پیایندها (آی.اس.دی. اس.)[۴] در چارچوب برنامه‌های یونیسیست در ششم نوامبر ۱۹۷۲ به ابتکار یونسکو تأسیس شد و از همه کشورها خواسته شد تا با آن همکاری کنند و مراکز ملی آی.اس.دی.اس. را در کشورهای خود تأسیس نمایند. نخستین سازمانی که به این پیام پاسخ مثبت داد، کتابخانه کنگره امریکا بود که مرکز ملی خود را با عنوان “برنامه ملی داده‌های پیایندی” تأسیس کرد؛ سپس انگلستان، فرانسه، آلمان، و کشورهای اسکاندیناوی مراکز ملی خود را تشکیل دادند (۲: ۳۲). اکنون شبکه‌ای متشکل از ۷۵ مرکز ملی با هماهنگی مرکز بین‌المللی پاریس تشکیل شده است که توسط یونسکو و دولت فرانسه پشتیبانی می‌شود (۸).
در ایران، نخستین درخواست شاپا کمتر از یک‌سال پس از اعلام موجودیت دفتر بین‌المللی آی.اس.اس.ان. در پاریس انجام گرفت که برای راهنمای مجله‌های ایران و سپس برای نامه انجمن کتابداران ایران در ۱۳۵۲ بود. مرکز خدمات کتابداری به‌عنوان رابط میان ایران و دفتر بین‌المللی عمل کرد تا اینکه پس از ادغام این مرکز با کتابخانه ملی (۱۳۶۲)، این امر توسط کتابخانه پیگیری شد و سرانجام در اردیبهشت سال ۱۳۸۰ مجلس شورای اسلامی موافقت خود را با تأسیس مرکز ملی آی.اس.اس.ان. در ایران و در کتابخانه ملی اعلام کرد. ایران از تیر ۱۳۸۱ امتیاز شاپا را دریافت کرده است (۱۰).
شبکه شاپا. این شبکه به‌منظور ایجاد پایگاه داده‌ها از پیایندهای سراسر جهان و ایجاد نوعی مدیریت استاندارد به‌وجود آمده است. این شبکه حاصل فعالیت مرکز بین‌المللی پاریس و مراکز ملی کشورهای عضو است. امور فنی شبکه را مراکز ملی و مرکز بین‌المللی آی.اس.اس.ان. طراحی و مدیریت می‌کنند. مخارج شبکه را کمک مالی دولت فرانسه که میزبان مرکز بین‌المللی آی.اس.اس.ان. است، کشورهای عضو، و یونسکو تأمین می‌کنند. به‌علاوه، مرکز از فروش خدمات و انتشارات خود درآمد دارد. سهم کشورهای عضو بر اساس درآمد سرانه آنها تعیین می‌شود. مراکز ملی، حامی اصلی فعالیت‌های کتابشناختی و مسئول ادامه مفید و مؤثر حیات این نظام هستند. این مراکز وظیفه تخصیص شاپا به مجلات، تبلیغ و توسعه نظام، و تماس با ناشران نشریات ادواری موجود در کشور خود را برعهده دارند، همچنین کنترل کتابشناختی را با استفاده از قانون واسپاری انجام می‌دهند.
شبکه آی.اس.اس.ان. به ترویج برنامه جهانی برای همکاری‌های بین‌المللی پرداخته است و هم‌اکنون بیش از ۲۳۹ عضو را پوشش می‌دهد و همچنان در حال گسترش در مناطق جدید جهان است. شبکه آی.اس.اس.ان. علاوه بر مسئولیت ثبت شماره و کنترل فعالیت‌های مراکز ملی، برای کشورهایی که مرکز ملی ندارند، و همچنین برای انتشارات بین‌المللی، شاپا تهیه می‌کند (۱۱).
انتشارات الکترونیکی و شاپا. امروزه، هدف شاپا شناسایی و آسان‌سازی دسترسی به روایت‌های گوناگون منابعی است که به‌طور مستمر انتشار می‌یابند، مانند پیایندهای معمولی یا پیایندهایی که از چند موضوع ناهمگن ترکیب یافته‌اند و انتشار مستمر دارند و غالبآ به‌صورت پیوسته بر روی اینترنت موجود هستند. این نشریات همان صفات پیایندهای چاپی را دارند، یعنی به‌طور مستمر و مسلسل منتشر می‌شوند و قاعدتآ به‌طور نامحدود ادامه می‌یابند.
در ثبت رکوردهای آی.اس.اس.ان. نشانی منابع الکترونیکی نیز ضبط می‌شود تا امکان دسترسی به روایت‌های هر نشریه، اعم از زبان‌های گوناگون و اشکال الکترونیک مختلف همان عنوان میسر شود (۴).
قوانین شاپا برای نشریات الکترونیکی. وقتی نشریه‌ای با یک عنوان یا عناوین متفاوت در رسانه‌های مختلف چاپی و الکترونیکی منتشر می‌شود، برای هر یک، شاپا به‌طور جداگانه تهیه می‌شود. اما برای اشکال مختلف فایل‌های الکترونیکی یک نشریه مانند اسکی[۵] ، پست اسکریپت[۶] ، فرامتن، و نیز آن دسته از نشریات چاپی که همراه با یک دیسکت یا لوح فشرده هستند، تنها یک شاپا تهیه می‌شود. برای نشریات پیوسته که تنها چکیده مقالات را ارائه می‌دهند و امکان خواندن تمام متن مقاله در آنها نیست، شاپا تهیه نمی‌شود و برعکس برای مجلات تمام متن شاپا تعیین می‌شود.
وب سایت‌های تجاری، صفحات شخصی، و صفحات وب که تنها حاوی نشانی‌های اینترنتی و ارتباط به سایر صفحات باشند، این شماره را نمی‌گیرند (۴).
انتشار شاپا به‌صورت پیوسته. از ۱۹۹۲ فهرست شماره‌های شاپا بر روی لوح فشرده موجود است (۸)، و از ۱۹۹۸ نیز به یکی از منابع مرجع شبکه اینترنت تبدیل شده و از طریق آن قابل دسترس است. تقریبآ هر هفته ۱۰۰۰ رکورد جدید به مجموعه اضافه می‌شود. دسترسی به نسخه مجانی آن تا یک ماه به‌طور آزمایشی امکان‌پذیر است. در این مدت انجام ۸۰ جست‌وجو، دیدن ۴۰۰ رکورد، و بارگذاری ۱۰ رکورد با فرمت ایزو ۲۷۰۹ میسر است. دوره عضویت آن یک‌ساله است و هر سال از ژانویه شروع می‌شود (۱۲).
اطلاعات شاپا روی لوح فشرده. لوح فشرده شاپا حاوی ۲۵ فیلد جست‌وجو از جمله شاپا، عنوان کلیدی، رده‌بندی دیویی یا یو.دی.سی.، ناشر، زبان، و جز آن است. قابلیت تورق همزمان ۲۵ نمایه و نشان‌گذاری تا دو هزار شناسه را نیز دارد. اگر مجله‌ای با مجله دیگری مربوط باشد (همان مجله به زبان دیگر، ویرایش‌ها، و مانند آن)، استفاده‌کننده می‌تواند به‌طور خودکار نمودار درختی این رکوردها را مشاهده کند. امکان مشاهده اطلاعات در قالب دلخواه استفاده‌کننده وجود دارد و خطوط و الفبای غیرلاتین نیز در آن به شیوه استاندارد ایزو، نویسه گردانی می‌شود. این نرم‌افزار، اجازه چاپ و بارگذاری همه رکوردها به شکل مارک‌ایزو ۲۷۰۹ (برای سیستم کتابخانه) و یا اشکال نمایشی دیگر برای استفاده مجدد در فایل‌های واژه‌پرداز را می‌دهد. فهرست(منو)ها و پیام‌های کمکی، به زبان‌های فرانسوی و انگلیسی قابل مشاهده‌اند. این لوح شامل بیش از ۵۴۰۰۰ عنوان و شکل کوتاه‌نوشت عناوین به ده‌ها زبان است. این پایگاه اطلاعاتی هر سه ماه یک‌بار منتشر می‌شود (۸).
شاپا و کدهای میله‌ای. شاپا در کدهای میله‌ای گوناگون به‌عنوان رمزشناسایی عنوان به‌کار می‌رود (۵). از جمله در نماد سیساک[۷] که بر روی مجلات علمی، فنی، پزشکی، و سایر پیایندهای قابل اشتراک دیده می‌شود. این نماد، توسط کتابخانه‌ها و سایر نهادهای وابسته استفاده می‌شود و می‌تواند در خدمات تحویل مدرک نیز به‌کار رود (۹).
همین‌طور در شماره اروپایی کالا (ای.اِی.ان ـ ۱۳)[۸] که رمزی برای توزیع تجاری کالاها بوده و به‌صورت بین‌المللی مورد استفاده است (۵)، ای.اِی.ان ـ ۱۳ را می‌توان روی کالاهای سوپرمارکت‌ها و مغازه‌ها مشاهده کرد. این کد ۱۳ رقم دارد و توسط انجمن اروپایی شماره‌گذاری کالا[۹] ، واقع در بروکسل،تعیین می‌شود. همچنین بر اساس توافق میان مرکز بین‌المللی آی.اس.اس.ان. و ای.اِی.ان.، نشریاتی هم که به‌صورت انبوه تولید و توزیع می‌شوند، این شماره را دریافت می‌کنند تا تشخیص آنها در چرخه توزیع (توسط روزنامه فروشی‌ها، سوپر مارکت‌ها، و جز آن) آسان باشد (۷).
ثبت شاپا. کلیه شاپاهایی که به نشریات ادواری داده می‌شوند، در پایگاه بین‌المللی ثبت شاپا درج می‌شوند. این پایگاه قبلا ثبت آی.اس.دی.اس. نام داشت. ثبت شاپا مستندترین و جامع‌ترین منبع شناسایی نشریات ادواری دنیاست. ساختار رکوردهای کتابشناختی آن علاوه بر عناصر مستند خاص (آی.اس.اس.ان.، کلید عنوان، عنوان مخفف)، دارای اطلاعاتی چون شمارگان نشر، زبان، انواع دیگر عنوان، مکان نشر، ناشر، و مانند آن است و با همه نشریات ادواری مربوط به آن نشریه قابلیت پیوند دارد و همه شاپاهای متفاوتی را که بر اساس عناوین پیشین، سایر ویرایش‌های زبانی، سایر ویرایش‌های رسانه‌ای، و جز آن تهیه شده است، شامل می‌شود.
دسترسی به رکوردهای شاپا، از لحاظ شکل، مانند رکوردهای مارک است. در واقع فرمت آی.اس.اس.ان. مارک مشتق شده از یو.اس. مارک[۱۰] است.
میزان ثبت شاپای جدید در این شبکه، سالانه در حدود ۴۰۰۰۰ الی ۶۰۰۰۰، و تغییر و اصلاح در حدود ۸۰۰۰۰ مورد است. تاکنون شبکه شاپا، در حدود ۱۰۷۲۰۲۳ شماره را طراحی کرده است. این آمار، رشد و توسعه و پوشش شبکه شاپا را نشان می‌دهد. این مجموعه به‌منظور برآوردن نیاز استفاده‌کنندگان مختلف، به‌صورت پیوسته، لوح فشرده، و داده‌های خام عرضه می‌شود (۱۳).
فایده‌های ثبت شاپا. مهم‌ترین فایده ثبت شاپا تشخیص عناوین، سفارش، و بررسی نشریات در کتابخانه‌هاست و در واقع شاپا در کتابخانه‌ها سهل‌ترین وسیله برای شناسایی، سفارش، کنترل، و نیز پیگیری نسخه‌های دریافت نشده است. شاپا نظام‌های امانت بین‌کتابخانه‌ای و تهیه گزارش فهرستگانی منابع را ساده می‌سازد.
در رایانه‌ها نیز، به‌دلیل ماهیت رقمی، برای ایجاد فایل‌های ارتباط‌دهنده[۱۱] ، روزآمدسازی اطلاعات، و نیز در بازیابی و تبادل داده‌ها کاربرد زیادی دارد.
شاپا ارتباط میان ناشران و توزیع‌کنندگان را به شیوه اقتصادی برقرار می‌سازد و بر سرعت و دقت نظام توزیع تجاری نشریات می‌افزاید. همچنین به‌عنوان یک رمز قابل خواندن توسط انسان، باعث می‌شود تا دانشمندان، محققان، چکیده‌نویسان، و کتابداران بتوانند از نشریات ادواری با دقت استفاده کنند.
پایگاه ثبت شاپا یک ابزار کتابشناختی جامع و مستند از اطلاعات پیایندهاست و می‌تواند یکی از ابزارهای مهم و اصلی در فهرستنویسی پیایندها به‌شمار آید (۱۳).
مآخذ: ۱) سلطانی، پوری؛ راستین، فروردین. دانشنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی. ذیل “شماره استاندارد بین‌المللی پیایندها” ؛ ۲) سلطانی، پوری. “ISSN شماره شناسنامه پیایندها”. رسانه. س. پنجم، ۱ (بهار ۱۳۷۳): ۳۱-۳۷؛ ۳) شماره استاندارد بین‌المللی پیایندها: راهنمای ناشران. تهران: کتابخانه ملی ایران، ۱۳۸۱]بروشور[؛
۴) “Electronic Publication”, 2003. [On-line]. Available: http:// www. issn. org: 8080/ English/Pub/getting-Checking/ e-pubs [3 Sep. 2004]; 5) “Frequently Asked Publication”, 2003.[On-line]. Available: http: //www. issn. org: 8080/ English/ Pub/ faqs [3 Sep.2004]; 6) “The ISSN”, 2003. [On-line]. Available: http: //www.issn.org:8080/English/Pub/ faqs/issn [12 Sep.2004]; 7) “ISSN and Barcoding”, 2003. [On-line]. Available: http: // www. issn. org: 8080/ English/ Pub/faqs/barcodes [5 Sep.2004]; 8) “The ISSN Compact CD-ROM”,2003. [On-line]. Available: http: // www. issn. org: 8080/ English/ Pub/Products/Compact [12 Sep.2004]; 9) “ISSN FAQ(Library of Congress)”, 2003. [On-line]. Available: http: // www. loc.gov/ issn/faq.html [5Sep. 2004]; 10) “ISSN Home page”, 2003. [On-line]. Available: http: // www. issn. org: 8080/ English/ Pub/ [12 Sep.2004]; 11) “The ISSN Network”, 2003. [On-line]. Available: http:// www. issn. org: 8080/ English/ Pub/ faqs/ network [5 Sep.2004]; 12) “ISSN Online”, 2003. [On-line]. Available: http://www. issn.org: 8080/ English/ Pub/ Products/Online [12Sep.2004]; 13) “The ISSN Register”, 2003 [On-line]. Available: http: // www. issn. org: 8080/ English/ Pub/ faqs/ register [5 Sep. 2004]; 14) “The Other Bibliographic Identifiers”, 2003. [On-line]. Available: http: // www. issn. org: 8080/ English/ Pub/ faqs/ identifiers [12 Sep.2004].
فاطمه زارع زاده
[۱]. International Standard Serial Number (ISSN)
[۲]. ISO 3297
[۳]. American National Standards Institute (ANSI)
[۴]. International Serials Data System (ISDS)
[۵]. ASCII (American Standard Code Information Interchange)
[۶]. Postscript
[۷]. SISAC (Serials Industry Systems Advisory Committee)
[۸]. European Article Number (EAN-13)
[۹]. European Association for Article Numbering
[۱۰]. USMARC
[۱۱]. Linking files
نویسندگان و فرهیختگان گرامی سوالات خود در مورد نحوه ی اخذ مجوز چاپ کتاب، صفحه ارایی، طراحی جلد، استخراج کتاب از پایان نامه و تبدیل پایان نامه به کتاب، هزینه ها و مراحل چاپ کتاب، نحوه ی عقد قرارداد برای چاپ کتاب، نگارش پایان نامه و اکسپت مقالات ای اس ای (ISI) و ای اس سی و چاپ کتاب در تمام زمینه های مورد نظر با ما تماس بگیرید
شماره تماس: ۰۹۳۵۴۷۵۲۳۳۳
در صورت عدم پاسخگویی شماره بالا با شماره زیر تماس بگیرید
۰۹۱۸۳۷۷۵۳۳۴ حسین وش
پست های الکترونیک
hoseinvash@yahoo.com
hoseinvash@gmail.com
آدرس دفتر انتشارات: تهران – خیابان کارگر شمالی- بعد از خیابان ادوارد برون – پلاک ۱۴۰۷
(لطفا قبل از حضور در انتشارات با ما هماهنگ کنید – ۰۹۱۸۳۷۷۵۳۳۴ حسین وش)
پاسخ دهید