معرفی کتاب خلیج‌فارس/ واقعیت‌های موجود و چشم‌اندازهای آینده
| خلیج‌فارس/ واقعیت‌های موجود و چشم‌اندازهای آینده |
|
تحقیق و تألیف: جمشید نری میسا ناظر تخصصی: امیر دریادار تورج حسنی مقدم ناشر: تهران – سخنوران نتعداد صفحات: 347 صحفه ویراستار ادبی: راضیه پور قربان حروف‌نگاری : راضیه پور قربان سال و نوبت چاپ: 1396- اول شمارگان: 1000 نسخه شابک: 3- 517-455-600-978 قیمت: 25000 تومان |
|
|
|
حق چاپ برای مؤلف محفوظ است. |
خلیج فارس در سده اخیر، بدون تردید یکی از مهمترین و حساس‌ترین مناطق جهان در نگرش‌های ژئوپلیتیک و محاسبات ژئواستراتژیک بوده است که کشمکش‌های بسیاری در سطح بین المللی پیرامون آن وجود دارد و دارای اهمیت ویژه‌ای برای قدرتهای جهانی می‌باشد. با توجه به تحولات و دگرگونی‌های عمیق و جاری در عرصه مناسبات بین المللی، در آغار قرن 21 مهمترین کانون توجه قرار گرفته و به تعبیر کلاسیک ژئوپلیتیک«هارتلند»، یا قلب زمین نام می‌گیرد.
متفکر و نظریه پرداز نظامی اروپایی«یوردیس فون لوهازن» در مورد اهمیت ژئواستراتژیک و سوق الجیشی منطقه خلیج فارس تعبیر و تعریف بسیار جالبی دارد که اهمیت استراتژیکی این منطقه و عمق مطامع استعماری کشورهای سلطه گر غربی، به ویژه استکبار جهانی در خلیج فارس را روشن می‌سازد.
وی می‌گوید:« میان دو نوار اروپا، آفریقا، استرالیا و آسیا، سرزمین‌های روسی سیبریه‌ای واقع شده و در مرزهای جنوبی آن، خاورمیانه قرار دارد. خاورمیانه مرکز دنیای قدیم است، مرکزی که در دل آن، منطقه خلیج فارس قرار دارد و به منزله«مرکز مرکز» شناخته می‌شود.
این کتاب که بر اساس يك بينش تاريخي و سياسي به اختلاف ایران و امارات بر جزایر سه‌گانه تنب‌ها و ابوموسی و چالش‌های پـیش روی جـمهوری اسلامی ایران، اهمیت و ضرورت خلیج‌فارس ازنظر سیاسی، اقتصادی و نظامی می‌پردازد از یک مقدمه، چهار بخش و ده فصل، ضمايم و منابع تشکیل یافته است.
عناوین سرفصل های این کتاب عبارتند از :
فصل اول: به بیان مسئله، اهمیت و ضرورت و اهداف تحقیق پرداخته است. اشاره‌ای مختصر به جايگاه خلیج‌فارس به لحاظ راهبردي دارد.
فصل دوم: به پيشينه هزاران ساله دريای پارس (خلیج‌فارس) و اسناد جهانی در تائيد مالکيت آن می‌پردازد. در ادامه چگونگي روابط پرفرازونشیب ايران با كشورهاي پرتغال و اسپانيا در دوران شاه‌عباس موردمطالعه قرارگرفته است.
فصل سوم: نگاهي به موقعیت و شرایط جغرافیایی خلیج‌فارس و جزايرمسكوني و غيرمسكوني و همچنين بنادر ايراني دارد و نقش بسيار مهمي را كه در سرنوشت سياسي، نظامي، دفاعي و امنيتي در منطقه خلیج‌فارس دارا هستند، موردمطالعه قرارگرفته است.
فصل چهارم: ويژگي‌هاي عوامل و عناصر هواشناسی و آب‌شناسی، اطلاعات کلی در مورد جغرافیا، اکولوژی، جزایر و منابع خلیج‌فارس را موردبررسی قرار می‌دهد.
فصل پنجم: این فصل که تحت عنوان چالش‌ها و رويكردهاي امنيتي در حوزه خلیج‌فارس نگاشته شده است شامل مباحثی از تعریف امنیت، چگونگي پيدايش چالش در خلیج‌فارس، ترتيبات امنيتي خلیج‌فارس، منابع تهدیدات در خلیج‌فارس، تعاملات و چالش‌های امنیتی خلیج‌فارس، اهداف حضور قدرتهای خارجی در خلیج‌فارس، هدف کشورهای فرا منطقه‌ای برای تحریف نام خلیج‌فارس، چالش‌ها و رویکرد امنیتی ایران در خلیج‌فارس، پيمان‌هاي امنيتي در خلیج‌فارس و چالش‌هاي پيش رو، راهكارهاي فرارو براي شکل‌گیری ترتيبات امنيتي منطقه، نقش شورای همکاری خلیج‌فارس در چالش‌هاي امنيتي منطقه، پرونده هسته‌ای ايران و موضع‌گیری کشورهای حوزه خلیج‌فارس، روابط امنيتي ایران با کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، تأثیرگذاری توسعه همگرایی ایران با کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، چگونگي مبارزه باسیاست‌های توسعه‌طلبانه رژیم صهیونیستی در حوزه خلیج‌فارس و چالش‌ها و رویکرد امنیتی ایران در مرزهای شرقی و چالش‌ها و رویکرد امنیتی ایران در آسیای مرکزی و قفقاز است.
فصل ششم: به نقش جزایر سه‌گانه در تحولات سیاسی – اقتصادی – نظامی آینده خلیج‌فارس پرداخته‌شده است. همچنین چگونگی آغاز مسئله ادعاي مالکيت اعراب بر جزاير سه‌گانه – چگونگی ایجاد تنش‌هاي نخست بين ايران، امارات و بريتانيا – دلايل تاريخي حاکميت ايران بر جزاير سه‌گانه و تدوین تاریخ این جزایر به‌منظور آشنایی بیشتر مردم ایران به‌ویژه نسل جوان با این خطه از سرزمین خود را موردتوجه قرار می‌دهد.
فصل هفتم: نگاهی به شرایط تنگه هرمز و اهمیت استراتژيكي آن دارد و تأثیر اين تنگه را بر روابط ایران با کشورهای ساحلی خلیج‌فارس (عمان، عربستان، عراق و…) موردمطالعه و برسي قرار می‌دهد و درنهایت به این سؤال که آیا ایران می‌تواند تنگه هرمز را ببندد؟ پاسخ می‌دهد.
فصل هشتم: این فصل که با عنوان نقش بازيگران عمده در امنیت خلیج‌فارس تدوین‌شده است بر آن است تا با نگاهی به وضعیت قدرت‌ها در سطح جهان و منطقه خاورمیانه، نشان دهد که نظام بین‌الملل بعد از جنگ سرد همچنان در حال گذار است. گذشت بیش از دو دهه از فروپاشی دیوار برلین و سرنگونی نظام‌های کمونیستی در اروپای مرکزی و شرقی و نیز در اتحاد شوروی، هنوز به این دوران گذار خاتمه نداده است. می‌توان گفت که امروزه هنوز وضعیت تثبیت‌شده‌ای در روابط بین دولت‌ها به وجود نیامده است. همچنین بر این نکته تأکید دارد که می‌توان دریافت که این بازیگران اعم از کوچک و بزرگ برای برون‌رفت از این وضعیت یا در جهت حفظ و گسترش منافع خویش در حال زورآزمایی با یکدیگرند. در ادامه، به‌مرور اجمالی وضعیت و عملکرد هر یک از این بازیگران می‌پردازد.
فصل نهم: نگاهی به خلیج‌فارس از واقعیات گذشته و حال تا چشم‌انداز در افق، 1404 جمهوري اسلامي ايران دارد و در ادامه تقابل انقلاب اسلامي ايران با نظام تک‌قطبی را موردبررسی قرار می‌دهد.
در ادامه نتيجه كلي ارائه‌شده است و به سؤالات و شبهات گوناگوني كه در زمينه مسائل ژئوپلیتیک- ژئواستراتژیک خلیج‌فارس مي‌تواند مطرح باشد به‌اجمال و اختصار پاسخ داده شده است.
فصل دهم: این فصل نقش اقیانوس هند، دریای عمان و کرانه‌های مکران در اقتدار دريايي جمهوري اسلامي ايران، همچنين نقش نیروی دریایی ارتش در توسعه‌ی سواحل مکران را با نگرش به بیانات و تدابیر فرماندهی معظم کل قوا (مدظله‌العالی) که امروزه بیش‌ازپیش در كانون توجه قرارگرفته است موردمطالعه قرار داده است.
به‌منظور آشنايي هر چه‌بهتر مخاطبان و دوستداران به مسائل حقوقي دريا‌ها، در بخش پایانی کتاب، نظام حقوقی تنگه هرمز و مسئله تجدید پرچم یا استفاده از پرچم مصلحتی در این آبراه بر اساس حقوق بین‌الملل- مخاصمات مسلحانه دریایی و اقدامات عملی دولت‌ها درزمان جنگ عراق با ایران و همچنين قانون مناطق جمهوری اسلامی ایران در خلیج‌فارس و دریای عمان و قانون تشکیل شورای عالی اقیانوس‌شناسی ارائه گرديده است.
امید است این تحقیق که بر مبنای گردآوری اطلاعات به‌صورت پژوهش کتابخانه‌ای، مصاحبه‌های محدود، مقالات و جمع‌بندی تجربیات علمی و عملی مؤلف در حوزه دريا انجام‌یافته بتواند در تنویر و تشحيذ افكار عمومی داخلي به‌ویژه قشر جوان که به‌عنوان مخاطبان اصلي اين تحقيق هستند مؤثر بوده باشد و سرآغازی برای گام‌های بلند و مهم‌تر از سوی نخبگان و فرهیختگان عزیز کشورمان براي شناخت مسائل مختلف خلیج‌فارس، آبراهي كه بدون اغراق نبض سياسي و اقتصادي جهان به شمار مي‌آيد، باشد.
پاسخ دهید