دانلود فایل PDF

شماره استاندارد بين المللي كتاب از زمان شروع آن در انگلستان از سال 1968 با عنوان “شماره استاندارد كتاب” ، موفقيت قابل توجهي كسب كرده است. ظرف يك سال شماره استاندارد كتاب به شماره استاندارد بين المللي كتاب و از نه رقم به ده رقم تبديل گرديد. از زماني كه سازمان جهاني استاندارد آن را در 1970 به عنوان استاندارد بين المللي 2108 تصويب كرد، مسئوليت هماهنگي بين المللي نظام شابك بر عهده سازمان بين المللي شابك واقع در برلين بوده كه واحدي در كتابخانه ايالتي برلين است . در حال حاضر 166 كشور، عضو نظام شابك هستند. موفقيت شابك همراه با رشد و همگاني شدن نشر الكترونيك، ظرفيت كلي نظام شابك ده رقمي موجود را مورد ترديد قرار داد. تصميم بر اين شد كه استاندارد فعلي با استفاده از ويرايش جديد شماره EAN خاص كتاب به عنوان شناسه جديد و سيزده رقمي مورد بازنگري قرار گيرد تا ظرفيت لازم براي چندين سال آينده را داشته باشد. قبل از تصويب شابك سيزده رقمي پيشنهادهاي مختلفي ارائه و شد و اين بازنگري نسبت به ساير روش ها مناسب تر تشخيص داده شد، زيرا كه دنياي تجارت با آن به عنوان شابك نه شكل رمزينه كاملاً آشنا بود. علاوه بر اين، سازمان EAN.UCC در مقام مسئول رمزينه بين المللي آمادگي خود را براي ارائه پيش شماره هاي بيشتر اعلام كرد. اين كار تضمين بسيار مؤثري براي افزايش ظرفيت شماره گذاري نظام بود. در جريان بازنگري استاندارد فرصتي پيش آمد تا دامنه منابعي كه از طريق شابك شماره گذاري مي شوند مجدداً بررسي و تعريف شود. بر اساس استاندارد جديد بخشي از آثار و حتي مقالات را، زماني كه مستقلاً عرضه شوند، مي توان در نظام شابك شماره گذاري كرد. در دستنامه حاضر براي كمك به استفاده كنندگان، بخشي به نام سؤالات متداول براي استفاده درست از نظام شماره گذاري و نيز راهنمايي براي اجراي شابك سيزده رقمي در پايان بخش اول ضميمه شده است. همچنين، براي آگاهي بيشتر استفاده كنندگان از استاندارد ONIX، اطلاعات اصلي درباره آن در بخشي مستقل آورده شده است. افزون بر آن، براي ايجاد بنياني محكم براي آينده، شابك به عنوان سازماني مبتني بر عضويت، رسميت پيدا مي كند كه با مشاركت نهادهاي تعيين شده محلي اداره خواهد شد. اطلاعات بيشتر در خصوص ساختار جديد سازمان در اسناد جداگانه اي منتشر شده است. دستنامه حاضر گزارش رسمي از مفاد استاندارد مصوب ايزوست، كه قوانين مطرح در استاندارد را به صورت رهنمودها و با طرح مثال هايي مصور ارائه كرده است. اين دستنامه همزمان با انتشار استاندارد جديد ايزو و براي كمك به ناشران و مؤسسه ها در دوره انتقال از ده رقم به سيزده رقم تا اول ژانويه 2007، نيز براي اجراي درست شابك از لحاظ محتوا و اصول جديد منتشر مي شود. همچنين، در مورد محصولات واجد شرايط دريافت شابك، آثار الكترونيكي و غيره، اطلاعات مفصلي ارائه شده است. افزون بر آن اين دستنامه با شماري از مؤسسه هاي شابك آماده شده است و ديدگاه‌هاي بسياري از نمايندگان سازمان هاي بين المللي و گروه كاري ويرايش استاندارد ايزو 2108، كه زير نظر استلد گريفيث (نماينده مؤسسه شابك انگليس) اداره مي شد، طرح شده است. با توجه به پويايي نظام شابك، مطمئناً دستنامه حاضر در آينده دستخوش تغييرات اندكي خواهد شد. با وجود اين، مي توان از آن به مثابة راهنمايي قابل اعتماد در ده سال آينده استفاده كرد. هارتموت والراونز ژانويه 2005، برلين

مسئله‌ نياز به‌ نظام‌ شماره گذاري بين المللي ‌كتاب‌ و امكان استفاده‌ از آن‌، براي‌ اولين‌ بار در سومين‌ كنفرانس‌ بين‌المللي‌ تحقيق‌ درباره‌ بازار كتاب‌ و تنظيم آن كه در نوامبر 1966 در برلين برگزار شده بود، مطرح‌ گرديد. در آن‌ زمان‌، تعدادي‌ از ناشران‌ و توزيع‌ كنندگان‌ كتاب‌ در اروپا، استفاده‌ از رايانه‌ براي‌ پردازش‌ سفارش‌ها و كنترل‌ موجودي‌ انبار كتاب‌ را بررسي‌ كردند. اين بررسي نشان‌ ‌داد كه پيش نياز ايجاد نظامي خودكار و كارآمد، وجود شماره‌اي ‌منحصر به فرد و ساده‌ براي‌ شناسايي‌ آثار انتشار يافته است‌. نظامي‌ كه‌ اين‌ نيازها را برآورده‌ مي‌ساخت‌ و به‌ نظام‌ شماره گذاري‌ استاندارد بين‌المللي‌ كتاب‌ (شابك‌) معروف‌ شد با تكيه بر‌ نظام شماره گذاري كتاب كه در 1967 از سوي شركت‌ ويتاكر و پسران‌ در انگلستان و در 1968 از سوي شركت‌ باوكر امريكا معرفي‌ شده‌ بود، تهيه شد. در همان‌ زمان‌، كميته‌ فني‌ شماره 46 اطلاع رساني و مستندسازي ِ‌ سازمان‌ بين‌ المللي‌ استاندارد (ايزو)، گروهي‌ را مأمور كرد تا درباره امكان‌ به كارگيري نظام شماره گذاري‌ انگليس‌ براي‌ استفاده‌ در سطح‌ بين المللي‌ تحقيق كند. در طول‌ سال‌هاي‌ 1968 و 1969 جلسات متعددي‌ بين‌ نمايندگان‌ كشورهاي‌ اروپايي‌ و امريكايي برگزار و‌ گزارشي‌ براي‌ تمام‌ كشورهاي‌ عضو ايزو ارسال‌ ‌شد. از نتايج‌ اين‌ جلسات، تصويب‌ استاندارد ايزو 2108 براي‌ شماره استاندارد بين المللي كتاب (شابك) در 1970 بود. ويرايش سوم اين استاندارد در 1992 جايگزين ويرايش دوم (1978) آن شد. هدف‌ استاندارد بين‌المللي‌، هماهنگي‌ و استاندارد كردن‌ استفاده‌ بين المللي از شابك هاست‌؛ به طوري كه‌ هر عنوان‌ يا ويرايشي مشخص‌ از هر عنوان‌ كه ناشري معين منتشر كرده،‌ به نحوي منحصر بفرد شناسايي شود. با ظهور كتاب و اقلامي مشابه كتاب در اشكال جديد رسانه اي، استاندارد اوليه مورد بازبيني قرار گرفته است و در حال حاضر اين نظام در بيش از 160 كشور استفاده مي شود. از 2001، گروه كاري مشتمل بر نمايندگان سازمان هاي استاندارد ملي،‌ مؤسسه هاي شابك، ناشران، كتابفروشان، كتابداران و فروشندگان نسبت به تهيه ويرايش چهارم اين استاندارد اقدام كرده اند. احتمالاً ويرايش چهارم، جامع ترين بازنگري شابك تا به امروز محسوب مي شود كه ظرفيت شماره گذاري نظام شابك را افزايش داده، داده هاي كتاب شناختي را كه در هنگام اختصاص شابك بايد تهيه شوند تعيين كرده، قواعدي را براي نظارت و اداره نظام ارائه داده، و همچنين متولي ثبت براي استاندارد را تعيين كرده است. براي دستيابي به اين اهداف، ساختار و طول شابك براي اولين بار پس از شكل گيري استاندارد تغيير كرده است. اين دستنامه شيوة عمل نظام و گام هاي ضروري براي اطمينان از درستي اختصاص شابك ها را توضيح مي دهد، و راهنمايي براي گذر از ساختار شابك ده رقمي به سيزده رقمي را فراهم مي آورد.

• شابك‌، شناسه اي‌ منحصر بفرد و بين المللي‌ براي‌ شناسايي آثار تك نگاشتي ‌ است‌؛ و با اختصاص يك شماره كه جايگزين پيشينه هاي توصيفي كتاب شناختي طولاني مي شود، مي توان در زمان‌ و نيروي انساني صرفه‌جويي‌ از خطاهاي‌ يادداشت برداري‌ اجتناب كرد. • شابك‌، امكان گردآوري‌ و روزآمدسازي‌ راهنماهاي‌ تجاري‌ كتاب‌ و بانك هاي اطلاعاتي كتاب شناختي مانند فهرست كتاب هاي موجود در بازار را فراهم مي آورد . اطلاعات‌ كتاب‌ هاي موجود در بازار با استفاده‌ از شابك‌ به راحتي‌ قابل دسترسي است‌. • سفارش‌ و توزيع‌ كتاب‌ها بيشتر از طريق شابك صورت مي گيرد كه به اين صورت باعث‌ كارآيي و سرعت بخشيدن به امور مي‌شود. • شابك،‌ در قالب‌ رمزينه‌ 13 رقميِ EAN-UCC ماشين خوان است‌. اين كار موجب افزايش سرعت و جلوگيري از اشتباهات مي شود. • شابك،‌ براي‌ راه اندازي نظام هاي فروش مكانيزهِ‌ در كتابفروشي‌ها ضروري‌ است‌. • مديريت‌ حق‌ مؤلف‌ اغلب با شابك‌ انجام مي گيرد. • گردآوري اطلاعات فروش از طريق شابك انجام مي شود. اين امر نظارت بر شكل هاي مختلف محصولات و ويرايش هاي آنها را ميسر مي سازد، و همچنين امكان مطابقت بين موضوعات و حتي ناشران مختلف را فراهم مي آورد. • در بعضي از كشورها قانون امانت ملي بر پايه شابك بنا شده است. چنين طرح هايي كمك مي كنند تا نويسندگان و تصويرگران بتوانند در قبال تعداد دفعاتي كه كتاب هاي آنها در كتابخانه هاي عمومي امانت داده مي شوند، مبلغي را دريافت كنند.

شماره استاندارد بين المللي كتاب كه در بيش از 160 كشور به رسميت شناخته شده، شناسه اي كوتاه و مشخص است كه بالقوه ماشين خوان است. شابك منحصراً به اثر تك نگاشتي معيني دلالت مي كند، بنابراين بايد از مراحل اوليه توليد اثر با آن همراه باشد. اين شماره ابزاري اساسي براي توليد، توزيع، تحليل فروش، و نظام هاي ذخيره سازي داده هاي كتاب شناختي در بازار كتاب است و اهميت حياتي در مديريت اطلاعات كتابخانه اي دارد. ولي، در صورتي كه محصولي با نظام هاي شماره گذاري ديگري سازگار باشد (مانند منابع ادامه دار و جاري كه سازگار با شاپا و آثار چاپي موسيقي واجد شرايط شابم هستند)، بايد از طريق آنها شماره گذاري شوند. در صورت نياز علاوه بر شابك از اين شناسه ها نيز بايد استفاده شود (نيز بنگريد به: بخش 13-1). براي اطلاعات بيشتر در خصوص ساير شناسه ها به بخش 13 مراجعه نماييد. شابك به آثار تك نگاشتي و محصولات مرتبطي كه براي استفاده عموم توليد مي شوند، اختصاص دارد، اعم از اينكه اين آثار براي فروش يا اهدا توليد شوند. علاوه بر اين، بخش هاي منفرد (مانند فصلي از يك اثر) از انتشارات تك نگاشتي، يا شماره ها يا مقاله هاي منابع ادامه دار كه جداگانه عرضه مي-شوند، ممكن است از شابك به عنوان شناسه استفاده كنند. با توجه به وجود رسانه هاي گوناگون، و صرف نظر از اينكه محتواي آنها به چه شكل فيزيكي ثبت و توزيع مي شود، به هر شكل و قالبي از اثر، شابك جداگانه اي اختصاص مي يابد. برخي از انواع آثار تك نگاشتي كه شابك به آنها اختصاص مي يابد، عبارت‌اند از: كتاب ها و جزوات چاپي آثار بريل آثاري كه ناشر قصد ندارد در فواصل زماني منظم روزآمد يا به طور نامحدود و پي در پي منتشر سازد. مقالات منفرد يا شماره هايي از يك منبع ادامه دار خاص (اما نه منبعي كه در كل ادواري است). نقشه ها فيلم هاي آموزشي، ويدئوها و ورقه هاي شفاف كتاب هاي صوتي روي كاست، لوح فشرده يا DVD (كتاب هاي گويا) آثار الكترونيكي بدون توجه به شكل فيزيكي (مانند نوارهاي ماشين خوان، كاست ها يا لوح هاي فشرده) يا روي اينترنت. نسخه هاي ديجيتالي تك نگاشت هاي چاپي انتشارات ريزنگاشتي نرم افزارهاي آموزشي آثار چند رسانه ا ي تركيبي (در مواردي كه بخش اصلي، متن باشد). نمونه هاي آثاري كه شابك به آنها اختصاص نمي يابد عبارت‌اند از: با منابع ادامه دار به صورت ماهيتي كتاب شناختي برخورد مي شود، (شماره هاي منفرد ممكن است شابك دريافت كنند). منابع انتزاعي مانند آثار متني و ساير آفرينش هاي انتزاعي فكري يا محتواي هنرمندانه منابع چاپي كه كاربرد موقت دارند، مانند مواد تبليغاتي و نظاير آن موسيقي چاپي آثار چاپي هنري و پوشه هاي هنري كه صفحه عنوان يا متن ندارند. اسناد شخصي (مانند تاريخچه الكترونيكي مختصري از سوابق تحصيلي افراد و شرح حال مختصر او) كارت هاي تبريك ضبط هاي صوتي موسيقي نرم افزاري هاي غير آموزشي تابلو اعلانات الكترونيكي نامه هاي الكترونيكي و ساير مكاتبات الكترونيكي بازي ها براي اطلاعات بيشتر در مورد اختصاص يا عدم اختصاص شابك به اثري خاص، بايد با مؤسسه ملي شابك در كشورتان تماس گرفت.

از ابتداي 2007، مؤسسه هاي ملي شابك فقط شابك هاي 13 رقمي را توليد خواهند كرد، كه شامل شناسه هاي زير است: پيش شماره شناسه گروه ثبت شناسه ناشر شناسه عنوان رقم كنترل زمان چاپ، حروف ISBN قبل از شماره درج خواهد شد. توجه‌: در كشورهايي‌ كه‌ از الفباي‌ لاتين‌ استفاده‌ نمي‌شود، مي‌توان‌ علاوه‌ بر حروف‌ لاتين‌ ISBN، از حروف‌ اختصاري‌ در زبان‌ محلي‌ نيز استفاده‌ كرد . شابك به پنج قسمت تقسيم مي شود. سه قسمت از آن داراي طول متغير است؛ در حالي كه اولين و آخرين قسمت ها طول هاي ثابتي دارند. قسمت هاي تشكيل دهندة شابك، هنگامي كه به شكل قابل خواندن براي انسان تهيه مي شوند بايد با استفاده از خط تيره يا فاصله از هم جدا شوند: ISBN 978-0-571-08989-5 or ISBN 978 0 571 08989 5 توجه‌: استفاده از خط تيره يا فاصله تفاوتي ندارد و صرفاً براي بهبود خوانايي شابك است. تعداد ارقام قسمت هاي دوم، سوم و چهارم شابك (شناسه گروه ثبت، شناسه ناشر و شناسه اثر) متغير است. طول شناسه گروه ثبت و ناشر به توليدات پيش بيني شده از سوي گروه ثبت يا ناشري خاص بستگي دارد. كوتاهي ارقام اين دو شناسه نشان دهنده زياد بودن ميزان توليدات گروه ثبت يا ناشر خاص (يا هر دو) است.

نخستين شناسه شابك، شماره اي 3 رقمي است كه از سوي سازمان بين المللي EAN ارائه مي شود. پيش شماره هايي كه از سوي اين سازمان ارائه شده اند 978 و 979 هستند، ولي ممكن است براي تضمين ظرفيت نظام شابك و بنا به ضرورت، پيش شماره هاي ديگري نيز در آينده اختصاص يابند. مثال: 978

دومين شناسه شابك، كشور، ناحيه جغرافيايي، يا منطقه زباني شركت كننده را در نظام شابك مشخص مي سازد. بعضي از اعضاي نظام شابك منطقه هاي زباني را تشكيل مي دهند (مانند گروه ثبت شماره 3 براي كشورهاي آلماني زبان)؛ برخي ديگر مناطق جغرافيايي را تشكيل مي دهند (مانند گروه ثبت شماره 982 براي جنوب اقيانوس آرام). طول اين بخش متغير است، حتي ممكن است بيشتر از 5 رقم باشد. شناسه گروه ثبت از طريق سازمان جهاني شابك اختصاص مي يابد. مثال: 0-978

سومين شناسه شابك، ناشر يا وضع نشر خاصي را در داخل گروه ثبت مشخص مي كند. طول اين بخش در ارتباط مستقيم با ميزان توليدات پيش-بيني شده از سوي ناشر است و ممكن است تا 7 رقم را شامل شود. براي ناشراني با توليدات بيشتر، شناسه كوتاه‌تر و برعكس براي ناشراني با توليدات كمتر، شناسه طولاني تر اختصاص مي يابد. ناشران غير عضو به مؤسسه گروهي شابك كه مسئوليت مديريت نظام شابك در سطح ملي، منطقه اي يا محدوده زباني را بر عهده دارند به منظور دريافت شناسه منحصر بفرد خود مراجعه و شابك درخواست مي كنند. در مواردي كه تمام شابك هاي تخصيص يافته را استفاده كردند، شناسه ديگري براي اختصاص به آثار جديد آنها ارائه خواهد شد. مثال: 11-0-978

چهارمين شناسه شابك ويرايش خاصي از آثار ناشري معين را نشان مي دهد. طول اين شناسه متغير است و به حجم توليدات پيش بيني شده از سوي ناشر بستگي دارد و ممكن است تا 6 رقم را شامل گردد. براي ناشراني با بيشترين حجم توليدات مورد انتظار، شناسه اثر بزرگ‌تر و برعكس براي ناشراني با كمترين ميزان توليدات، شناسه اثر كوچك‌تر اختصاص مي يابد. براي اطمينان از طول صحيح شماره هاي شابك، در بخش عنوان به جاي ارقام خالي، صفر گذاشته مي شود. مثال: 000222-11-0-978

پنجمين شناسه شابك، رقم كنترل است، كه با استفاده از الگوريتم قدر مطلق (ضريب) 10 محاسبه مي شود. هر يك از 12 رقم اول شابك به طور يك در ميان در 1 و 3 ضرب مي شوند. رقم كنترل برابر است با 10 منهاي باقي‌ماندة حاصل از تقسيم مجموع حاصل ضرب هاي وزني 12 رقم اول در 10 با يك استثنا و آن اينكه اگر نتيجه اين محاسبه عدد 10 شود، رقم كنترل صفر خواهد بود. مراحل زير را براي محاسبه رقم كنترل شابك ?-000222-11-0-978 به كار بريد: مرحله اول: مجموع حاصل ضرب هاي وزني براي 12 رقم اول شابك را طبق جدول زير مشخص كنيد مجموع رقم كنترل شناسه عنوان شناسه ناشر شناسه گروه ثبت پيش شماره ? 2 2 2 0 0 0 1 1 0 8 7 9 شابك 3 1 3 1 3 1 3 1 3 1 3 1 وزن ها 56 6 2 6 0 0 0 3 1 0 8 21 9 حاصل ضرب مرحله دوم: مجموع حاصل ضرب وزني 12 رقم اول شابك به دست آمده را بر 10 تقسيم كنيد و باقي‌مانده را به دست آوريد. مثال: 6 = باقي مانده 5 = 10÷56 مرحله سوم: باقي مانده به دست آمده در مرحله دوم را از عدد10 كم كنيد. نتيجه حاصل با يك استثنا رقم كنترل خواهد بود. اگر رقم باقي مانده در مرحله 2 مساوي صفر باشد، رقم كنترل نيز صفر است. 4=6-10 4 = رقم كنترل 4-000222-11-0-978 = شابك فرمول رياضي زير روش ديگري براي محاسبه رقم كنترل است: (}]مجموع حاصل ضرب هاي وزني 12 رقم اول شابك{ ضريب 10[ – 10) 10 ضريب = رقم كنترل (}56 { ضريب 10[ – 10) 10 ضريب = رقم كنترل 4 = رقم كنترل در صورتي شابك معتبر است كه مجموع حاصل ضرب، وزني 12 رقم اول به اضافه رقم كنترل، بر 10 بخش پذير باشد بدون اينكه باقي مانده اي داشته باشد. توجه: طول شناسه هاي گروه ثبت، ناشر، و عنوان متغير است و هميشه مانند مثال فوق نخواهد بود. همه تركيب هاي گروه ثبت و ناشر معتبر نيستند. براي آگاهي بيشتر در خصوص تشخيص صحت شناسه هاي شابك به بخش «توزيع دامنه گروه هاي شابك» نگاه كنيد. لطفاً با مؤسسه ملي خود تماس بگيريد. آنها به دو طريق مي توانند براي محاسبه شابك هايتان كمك كنند: 1. ارائه سياهه هاي از پيش محاسبه شده شابك ها 2. ارائه نرم افزاري كه بتوانيد شابك هايتان را محاسبه كنيد.

دامنه ها بر اساس تقاضاي مورد پيش بيني (يعني حجم برنامه نشر) در داخل گروه بندي منطقه اي يا زباني خاص اختصاص مي يابد. سازمان جهاني شابك براي اطمينان از ظرفيت آتي شابك تعدادي از شناسه هاي گروهي ثبت را به عنوان رزرو نگه مي دارد. اين شناسه ها در صورت نياز هر يك از اعضا، اختصاص خواهند يافت. همچنين ممكن است دامنه هاي شناسه ناشران در داخل گروه ثبت كه از پيش از سوي سازمان جهاني شابك براي منطقه يا گروه زباني خاص اختصاص يافته، با نيازهاي آتي همخواني نداشته باشد. جزئيات كامل شناسه هاي گروه ثبت ناشران و دامنه ناشران از سازمان جهاني شابك قابل دسترسي است و دامنه هاي تعريف شده فعلي را معتبر مي سازد. همه تركيب هاي گروه ثبت و ناشران معتبر نيستند. اطلاعات فرمول بندي شده (مشخصات كامل كتاب شناختي شناسه هاي گروه ثبت) كه براي تقسيم بندي شابك به اجزاي تشكيل دهنده اش لازم است در ذيل مي آيد. براي اطلاعات مربوط به محاسبه رقم كنترل و اعتبار بخشي آن به قسمت «رقم كنترل» مراجعه شود. تعداد رقم ها در هر يك از شناسه هاي شابك براي گروه ثبت، ناشر و اثر از لحاظ طول متغير است، البته تعداد ارقام اين سه بخش در مجموع 9 است. اين 9 رقم، با 3 رقم پيش شماره و رقم كنترل، شابك 13 رقمي را مي سازند. تعداد ارقام شناسه گروه ثبت و شناسه ناشر بر اساس ميزان توليدات ناشران يك كشور يا ناشر مورد نظر مشخص خواهد شد. گروه هاي ثبتي كه پيش بيني مي شود چنانچه آثار تك نگاشتي بيشتري توليد كنند، شناسه گروهي يك يا دو رقمي دريافت خواهند كرد. همچنين به ناشراني كه انتظار مي رود آثار بيشتري توليد كنند، شناسه ناشر 2 يا 3 رقمي اختصاص خواهد يافت. توجه: تعداد ارقامي كه براي گروه هاي ناشران و ناشراني كه داخل پيش شماره 978 تعيين شده و اختصاص مي يابند لزوماً براي پيش شماره هاي آينده (مثل پيش شماره 979) معتبر نيست و ممكن است تقسيم بندي ديگري صورت گيرد. تخصيص گروه هاي ثبت و ناشران براي پيش شماره هاي آتي تحت تأثير تاريخچه پيش بيني تخصيص براي كل نظام پيش شماره اي خواهد بود كه در كل مشاهده مي شود. تعيين تقسيمات داخلي شابك سيزده رقمي فرايندي دو مرحله اي است: اول، تعيين گروه ثبت بر اساس قواعد مربوط به شناسه پيش شماره EAN كه براي شابك اختصاص مي يابد؛ دوم، تعيين طول شناسه ناشر و عنوان بر اساس قواعد مربوط به تعيين گروه ثبت. قواعد تعيين گروه ثبت را مي توان از سازمان جهاني شابك دريافت كرد. جدول 1 توزيع دامنه گروه ثبت را در پيش شماره 978 نشان مي دهد. ساير پيش شماره هاي EAN.UCC اختصاص يافته براي استفاده در نظام شابك، داراي قواعد گروه ثبتي است كه از طريق سازمان جهاني شابك قابل دريافت بوده و بايد قبل از هر تخصيص گروه ثبت در داخل همان پيش شماره EAN.UCC به كار رود. قوياً توصيه مي شود كه درخصوص اضافات و تغييرات احتمالي قواعد تعيين گروه ثبت به طور منظم با سازمان جهاني شابك تماس حاصل شود. جدول 1: توزيع دامنه گروه ثبت در پيش شماره 978 ارقام موجود به ازاي هر گروه ثبت دامنه گروه ثبت پيش شماره 000/000/100 5-0 978 (تعريف نشده) 6 000/000/100 7 000/000/10 94-80 000/000/1 989-950 000/100 9989-9900 000/10 99999-99900 جدول 2 نحوه استخراج ساختار گروه ثبت براي پيش شماره 978 را كه براي يك شابك اختصاص يافته نشان مي دهد. بررسي 5 رقم بعد از پيش-شماره امكان تعيين طول شناسه گروه ثبت را فراهم مي كند. به محض اينكه طول گروه ثبت تعيين شد، شناسه ناشر مي تواند استخراج شود. جدول 2: روش استخراج ساختار گروه ثبت براي پيش شماره 978 شناسه پيش شماره و بخش هاي گروه ثبت بعد از ارقام زير و شناسه هاي مربوطه خواهند بود: طول گروه ثبت عبارت است از: اگر پنج رقم بعد از پيش-شماره EAN بين دو رقم گروه ثبت زير باشد سوم (پيش شماره)، چهارم (گروه ثبت) 1 59999-00000 (تعريف نشده) (تعريف نشده) 0 69999-60000 سوم (پيش شماره)، چهارم (گروه ثبت) 1 79999-70000 سوم (پيش شماره)، پنجم (گروه ثبت) 2 94999-80000 سوم (پيش شماره)، ششم (گروه ثبت) 3 98999-95000 سوم (پيش شماره)، هفتم (گروه ثبت) 4 99899-99000 سوم (پيش شماره)، هشتم (گروه ثبت) 5 99999-99900 طول شناسه ناشر در داخل هر گروه ثبت را مؤسسه هاي ملي شابك و بر اساس نيازهاي صنعت نشر در حوزه تعيين شده مشخص مي كنند. دامنه هاي اختصاص يافته به هر گروه ثبت بايد قبل از توزيع دامنه هاي شابك به ناشران در داخل گروه از سوي سازمان جهاني شابك مشخص شود. مثال 1: شابك آزمايشي: 9786000000004 پيش شماره EAN.UCC: 978 (جزء آزمايشي گروه ثبت:60000) گروه ثبت ناشران: (تعريف نشده و غير معتبر) توجه: اين شابك آزمايشي معتبر نيست زيرا جزء آزمايشي گروه ثبت بين 60000 تا 69999 است، كه هيچ گروهي در آن تعريف نشده است (فعلاً تعريف نشده است). مثال 2: شابك آزمايشي: 9780777777770 پيش شماره EAN.UCC: 978 (جزء آزمايشي گروه ثبت) : 07777 گروه ناشران: 0 توجه: اين شابك آزمايشي معتبر است زيرا جزء آزمايشي گروه ثبت در دامنه 00000 تا 59999 مي باشد، كه طول تعريف شده اي از گروه ثبت يك دارد (تعريف شده و معتبر). جدول 3 توزيع دامنه هاي شناسه هاي ناشران و شناسه هاي اثر در گروه ثبت عنوان در گروه 0-978 را نمايش مي دهد. دامنه هاي شناسه ناشران كه در داخل هر گروه ثبت به كار خواهد رفت، از سوي سازمان جهاني شابك و بر اساس برنامه هاي پيش بيني شده نشر براي همان گروهِ ثبت تعيين مي شود. جدول 3: توزيع دامنه هاي شناسه ناشران و شناسه هاي آثار در گروه 0-978 تعداد شماره به ازاي هر ناشر براي شناسايي اثر دامنه شناسه هاي ناشران گروه ثبت 000/000/1 000/100 000/10 000/1 100 10 19-00 699-200 8499-7000 89999-85000 949999-900000 9999999-9500000 0-978 جدول 4 نحوه استخراج ساختار داخلي براي گروه ثبت 0-978 را نشان مي دهد. بررسي پنج رقم بعد از شناسه گروهي ناشر، تعيين طول شناسه ناشر را امكان پذير خواهد ساخت. با مشخص شدن طول شناسه ناشر، طول شناسه عنوان قابل استخراج است. جدول 4: روش استخراج ساختار داخلي براي گروه ثبت 0-978 اگر پنج رقم بعد از گروه ثبت بين دو رقم زير باشد: طول شناسه ناشر عبارت است از: طول شناسه اثر عبارت است از: بخش هاي داخلي بعد از هر يك از ارقام زير و شناسه هاي مربوطه خواهند بود: 19999-00000 69999-20000 84999-70000 89999-85000 94999-90000 99999-95000 2 3 4 5 6 7 6 5 4 3 2 1 سوم (پيش شماره)، چهارم (گروه ثبت)، ششم (شناسه ناشر)، دوازدهم (اثر) سوم (پيش شماره)، چهارم (اثر)، هفتم (شناسه ناشر)، دوازدهم (عنوان) سوم (پيش شماره)، چهارم (گروه ثبت)، هشتم (شناسه ناشر)، دوازدهم (اثر) سوم (پيش شماره)، چهارم (گروه ثبت)، نهم (شناسه ناشر)، دوازدهم (اثر) سوم (پيش شماره)، چهارم (گروه ثبت)، دهم (شناسه ناشر)، دوازدهم (اثر) سوم (پيش شماره)، چهارم (گروه ثبت)، يازدهم (شناسه ناشر)، دوازدهم (اثر) مثال: شابك آزمايشي: 9780777777770 پيش شماره EAN.UCC: 978 گروه ثبت: 0 (جزء آزمايشي ناشر): 77777 شناسه ناشر: 7777 اثر: 7777 رقم كنترل: 0 نمايش شابك: 0-7777-7777-0-978 توجه: جزء آزمايشي ناشر در دامنه 70000 تا 84999 قرار دارد، كه داراي طول شناسه ناشر 4 است (تعريف شده و معتبر). جدول 5 توزيع دامنه شماره هاي ناشر و حداكثر تعداد انتشارات به ازاي هر ناشر در شناسه گروهي 952-978 را نشان مي دهد. جدول 5: توزيع دامنه شماره هاي ناشر و اثر در گروه ثبت 952 -978 گروه ثبت دامنه شناسه ناشر شماره هاي در دسترس به ازاي هر ناشر براي شناسايي آثار 952-978 19-00 499-200 8899-5000 94-89 9899-9500 99999-99000 10000 1000 100 10000 100 10 جدول 6 نحوه استخراج ساختار داخلي براي گروه ثبت 952-978 را نشان مي دهد. بررسي پنج رقم بعد از شناسه گروه ناشران، تعيين طول شناسه ناشر را امكان پذير مي سازد. با مشخص شدن طول شناسه ناشر، طول شناسه اثر تعيين مي شود. جدول 6: شيوه استخراج ساختار داخلي براي گروه ثبت 952-978 اگر پنج رقم بعد از گروه ثبت بين دو رقم زير باشد: طول شناسه ناشر عبارت است از: طول شناسه اثر عبارت است از: تقسيمات داخلي بعد از هر يك از ارقام زير و شناسه مربوطه هم واقع مي شود: 19999-00000 49999-20000 88999-50000 94999-89000 98999-95000 99999-99000 2 3 4 2 4 5 4 3 2 4 2 1 سوم (پيش شماره)، ششم (گروه ثبت)، هشتم (ناشر)، دوازدهم (اثر) سوم (پيش شماره)، ششم(گروه ثبت)، نهم (ناشر)، دوازدهم (اثر) سوم (پيش شماره)، ششم (گروه ثبت)، دهم (ناشر)، دوازدهم (اثر) سوم (پيش شماره)، ششم (گروه ثبت)، هشتم (ناشر)، دوازدهم (اثر) سوم (پيش شماره)، ششم (گروه ثبت)، دهم (ناشر)، دوازدهم (اثر) سوم (پيش شماره)، چهارم (گروه ثبت)، يازدهم (ناشر)، دوازدهم (اثر) مثال: شابك آزمايشي: 9789528988885 پيش شماره EAN.UCC: 978 گروه ثبت: 952 (جزء آزمايشي ناشر): 89888 شناسه ناشر: 89 اثر: 8888 رقم كنترل: 5 نمايش شابك: 5-8888-89-952-978 توجه: جزء آزمايشي ناشر در دامنه 89000 تا 94999 قرار دارد، كه داراي طول شناسه ناشر 2 است (تعريف شده و معتبر).

به‌ تك نگاشت‌ يا ويرايش‌ جداگانه اي‌ از آن‌، كه از سوي ناشر منتشر مي-شود، شابك‌ جداگانه‌اي‌ اختصاص‌ مي‌يابد. براي زبان هاي مختلف هر تك-نگاشت، شابك جداگانه اي ‌تعلق مي گيرد. در صورتي‌ كه‌ اثري هم به صورت مستقل و هم به‌ عنوان بخشي از يك مجموعه عرضه شده باشد، دو اثر مستقل در نظر گرفته شده و هر يك شابك خاص خود را خواهد داشت.

اگر بخش يا بخش هايي از هر اثر تغييرات قابل ملاحظه اي داشته باشد، شابك جداگانه اي به آن اختصاص خواهد يافت. اگر عنوان اثري تغيير كند شابك جديدي به آن تعلق مي گيرد. تغيير در طراحي جلد، رنگ يا قيمت تك نگاشت به تغيير شابك منجر نمي شود. تغييرات كم اهميت (مثل تصحيح اشتباهات چاپي) شابك جديدي نياز ندارد.

در مواردي كه اثري را بدون هيچ تغييري ناشر ديگري يا تحت مشخصات انتشاراتي ناشري ديگر تجديد چاپ كند، شابك‌ آن‌ تغيير خواهد كرد. همچنين اگر همان اثر را تحت مشخصات انتشاراتي ديگري همان ناشر منتشر كند، شابك جديدي به آن اختصاص خواهد يافت. براي مثال، Illustrierte Karl-May-Bibliographie از هاينر پلاول را، در 1988 انتشارات لايپزيك با شابك 5-00145-361-3 منتشر كرده بود و به چاپ مجدد آن كه بدون هيچ گونه تغييري در 1989 انتشارات سوئر منتشر كرد، شابك جديدي از مجموع شماره هاي ناشر جديد با شماره 9-07258-598-3 اختصاص يافت.

براي اشكال مختلف يك اثر (مانند جلد كالينگور، جلد شوميز، بريل، كتاب گويا، اثر الكترونيكي آثار) شابك هاي جداگانه اي اختصاص مي يابد. در مواردي كه آثار الكترونيكي در قالب هاي مختلفي (مانند .lit, .html, .pdf) عرضه شوند، هر قالب شابك منحصر بفردي خواهد داشت.

براي آثار صحافي نشده اي (كلاسوري) پايان يافته كه قصد ادامه انتشار آن وجود ندارد، شابك جداگانه اي اختصاص مي يابد. به انتشارات صحافي نشده اي كه به مرور زمان روزآمد مي شوند (منابعي كه تلفيق مي شوند) و همچنين بخش هاي روزآمد شده خاص، شابك اختصاص نخواهد يافت (بنگريد به: بخش 13-7).

آثاري كه بيش از يك جلد را شامل مي شوند، يك شابك بايد به كل مجموعه اختصاص يابد. در مواردي كه هر جلد مجموعه به طور مجزا نيز عرضه مي شود، به هر جلد بايد شابك منحصر بفردي اختصاص يابد. در تمام جلدها شابكِ مجموعه و شابك هر جلد بايد پشت صفحه عنوان (يا هر جاي مناسب در ويرايش هاي غيرچاپي) به شكل واضحي نمايش داده شود. حتي وقتي آثار چند جلدي فقط به صورت مجموعه كامل عرضه مي شوند، اختصاص شابك جداگانه براي هر جلد نيز پيشنهاد مي شود. انجام اين‌ كار، مراحل مختلف فرايندهاي عمليات مالي از جمله ارسال محموله ها را وقتي‌ كه‌ همه‌ جلدها در يك‌ زمان‌ توزيع‌ يا منتشر نشده‌اند و نيز جايگزيني جلدها را در صورت معيوب بودن امكان پذير خواهد كرد.

ناشر بايد تمام كتاب‌هاي‌ خود را كه‌ قبلاً توزيع‌ شده اند‌، شماره‌ گذاري‌ كرده، و‌ شابك ها را در فهرست‌هاي‌ خود اعم از چاپي يا الكترونيكي منتشر سازد. همچنين‌ اين شابك ها بايد در اولين‌ تجديد چاپ‌ كتاب‌هاي‌ توزيع شده چاپ شوند.

زماني كه‌ چند ناشر اثري را به صورت‌ مشترك‌ منتشر مي‌كنند، معمولاً شابك‌ ناشري كه مسئول‌ پخش‌ كتاب‌ است، در كتاب‌ درج مي‌شود. البته‌ در صورت‌ تمايل،‌ ناشران‌ همكار مي‌توانند شابك هاي خود را در صفحه شناسنامه كتاب درج كنند. در اين موارد، تنها يكي از شابك ها به صورت رمزينه در پشت جلد اثر نمايش داده خواهد شد.

(اين مسئله در مورد كشورهايي صدق مي كند كه فعلاً عضو نظام شابك نيستند، به استثناي بندهاي الف و ج). الف‌) مطابق‌ استاندارد شابك‌، هر ويرايش‌ خاصي‌ كه‌ از سوي ناشري‌ معين‌ منتشر مي شود، فقط يك‌ شابك‌ خواهد داشت. اين‌ شابك‌ بدون‌ توجه‌ به‌ اينكه‌ اثر‌ از سوي چه‌ كسي‌، يا كجا توزيع‌ و به‌ فروش‌ مي‌رسد، بايد حفظ‌ ‌شود. ب‌) آثاري‌ كه‌ از سوي عامل‌ پخش‌ انحصاري‌ يا نماينده‌ انحصاري‌ ناشران‌ كشورهاي‌ غير عضو، وارد كشور مي‌شوند و در نتيجه‌ شابك‌ ندارند، مي توان شابك همان‌ عامل‌ يا نماينده‌ انحصاري را اختصاص داد. ج‌) آثاري كه‌ از سوي‌ عامل‌ پخش‌ انحصاري‌ يا نماينده انحصاري‌ به‌ كشور وارد مي‌شوند و صفحه‌ عنوان‌ جديدي‌ مشتمل‌ بر مشخصات‌ عامل‌ پخش‌ انحصاري‌ به‌ جاي‌ صفحه‌ عنوان‌ ناشر اصلي‌ به‌ آنها ضميمه‌ مي‌شود، بايد شابك جديدي را عامل‌ پخش‌ يا نماينده‌ انحصاري‌ به آن اختصاص دهد. شابك‌ ناشر اصلي‌ نيز در كتاب‌ درج‌ خواهد شد. د) به آثاري‌ كه‌ توسط‌ چندين‌ توزيع‌كننده‌ از كشورهاي‌ غير عضو نظام‌ شابك‌ به‌ كشور وارد شوند و شابك‌ نداشته باشند، مؤسسه‌ گروهي‌ مسئول‌ آن توزيع كنندگان مي تواند براي آن آثار شابك اختصاص‌ دهد.

اگر ناشري‌ مالكيت‌ مؤسسه‌ انتشاراتي‌ ديگري‌ را كسب كند، مي تواند به استفاده بايد از شابك‌ اوليه ادامه دهد.

اگر ناشري‌ تمام‌ موجودي‌ و حقوق اثر يا آثاري را كسب‌ كند، تا زماني‌ كه‌ آنها را به نام‌ خود و تحت شناسه ناشر شابك متعلق به خود تجديد چاپ‌ و منتشر نكرده‌ است‌، مي تواند از شابك به كار رفته اوليه استفاده كند.

الف‌) ناشري‌ كه‌ در چند مكان ‌فعاليت نشر دارد و اسامي‌ آن مكان ها با هم در مشخصات انتشاراتي ذكر مي‌شود، فقط يك‌ شابك‌ به‌ آن اثر اختصاص‌ خواهد داد‌. ب‌) ناشري‌ كه‌ چند دفتر يا شعبه‌ مشخص‌ و جداگانه‌ در مكان‌هاي مختلف‌ دارد مي‌تواند براي‌ هر دفتر يا شعبه‌ يك‌ شناسه‌ ناشر داشته‌ باشد. ولي به هر اثري‌ كه‌ منتشر مي‌شود فقط يك‌ شابك‌ از سوي دفتر يا شعبه‌ مسئول‌ نشر اختصاص مي يابد،

تمام ناشران مسئول‌اند تا‌ مؤسسه‌ گروهي‌ يا سازمان‌ مسئول‌ نگهداري ثبت آثار را، از شابك‌هايي كه به آثار در دست‌ چاپ‌ خود اختصاص خواهد يافت، آگاه‌ سازند. اطلاعات بايد شامل حداقل مشخصات كتاب شناختي (توصيفي) كه با استانداردهاي بين المللي توليد اطلاعات ONIX سازگار است، باشد. اين استانداردها را EDItEUR و سازمان هاي همكار نگهداري مي كنند. عناصر اطلاعاتي توضيحات عنصر يا عناصر ONIX شابك در قالب شابك سيزده رقمي شكل محصول كدگذاري كه رسانه يا قالب محصول را نشان مي دهد عنوان عنوان اثر، همراه با عنوان فرعي در صورت وجود composite سلسله انتشارات عنوان و شماره سلسله انتشارات در صورت وجود composite پديدآورنده رمز (هاي) نقش و نام (هاي) پديدآورنده composite ويرايش شماره ويرايش (براي ويرايش دوم به بعد)، نوع، و وضع زبان هاي متن با استفاده از رمزهاي زباني استاندارد ISO 639-2/B composite آرم نام تجاري كه اثر با آن منتشر مي شود   ناشر شخص يا سازماني كه در زمان انتشار مالك آرم است composite كشور توليدكننده با استفاده از رمزهاي كشورها بر اساس ISO 3166-1 تاريخ انتشار تاريخ اولين نشر با اين شابك. بر اساس فرمت 8601 ISO (YYYY-MM-DD) شابك اثر اصلي شابك اثر اصلي كه اين اثر جزئي از آن است، در صورت وجود. Composite سازمان جهاني شابك، يك طرح واره XML بر اساس نياز و نرم افزاري براي كمك به لازمه هاي ورود اطلاعات توليد خواهد كرد. اطلاعات بيشتر در اين خصوص در آدرس www.editeur.org/onix_isbn.html قابل دسترس است. بانك هاي اطلاعاتي كه شابك را با مشخصات كتاب شناختي آنها (نظير فهرست كتاب هاي موجود در بازار ، كتابشناسي ملي و غيره) مرتبط مي سازند، بايد روزآمد و دسترس پذير باشند. در مواردي كه مؤسسه هاي ثبت شابك خدمات كتاب شناختي از اين قبيل ارائه نمي كنند، مسئول برقراري ارتباط با تأمين كنندگان خدمات مناسب كتاب شناختي هستند تا از دسترس پذير بودن چنين خدماتي مطمئن شوند. استفاده كنندگان از اين خدمات ممكن است براي دسترسي به اين اطلاعات مبلغي را به مؤسسه هاي ثبت شابك و ناشران بانك هاي اطلاعاتي پرداخت كنند.

شابكي كه يك بار براي شناسايي يك اثر تك نگاشتي استفاده شد، هرگز نبايد براي تك نگاشت ديگري مورد استفاده قرار گيرد، حتي اگر شابك اصلي به اشتباه تخصيص داده شود. اگر ناشري تشخيص دهد شابكي به اشتباه استفاده شده است، بايد آن را از فهرست شماره هاي قابل اختصاص حذف كرده و به مؤسسه ملي شابك گزارش كند.

آثاري كه به صورت الكترونيكي عرضه مي شوند (مانند كتاب الكترونيكي، لوح فشرده، يا آثار اينترنتي)، در صورتي واجد شرايط دريافت شابك‌اند كه داراي متن بوده و به منظور استفاده عموم مردم توليد شوند، و قصدي براي انتشار دنباله دار آن وجود نداشته باشد. چنين آثاري همچنين ممكن است حاوي مجموعه اي از عكس و صدا باشند، اما براي مواد مرتبط به هم (مانند فرامتن) تنها يك شابك به كل مجموعه اختصاص خواهد يافت، به شرطي كه ماده مرتبط واقعاً قسمتي از اثر مورد نظر باشد. به انتشارات الكترونيكي زير شابك اختصاص نخواهد يافت: آثاري كه به صورت مستمر و در فواصل زماني كوتاه روزآمد مي شوند، مانند بانك هاي اطلاعاتي پيوسته وب سايت ها مواد تبليغاتي و ترويجي تابلوهاي اعلانات پست الكترونيكي و ساير مكاتبات الكترونيكي موتورهاي كاوش بازي ها اسناد شخصي (مانند تاريخچه شغلي الكترونيكي يا شرح حال مختصر شخصي) جداول زماني/ يادداشت ها

شابك را مي توان براي شناسايي محصولات نرم افزاري خاصي كه با هدف آموزشي توليد شده اند، اختصاص داد، مثل محصول آموزشي كامپيوتري كه طبق سيستم كاربر تغيير پذير نيست و براي استفاده از آن نيازي به وارد كردن داده ندارد. به ساير محصولات نرم افزاري (مانند بازي هاي كامپيوتري) شابكي اختصاص نمي يابد.

• در مواردي كه محصول يا اثري خاص براي سيستم هاي عامل مختلف يا به زبان هاي برنامه نويسي متفاوتي عرضه مي شوند، هر قالب به طور جداگانه شابك خاص خود را خواهد داشت. ولي به خود سيستم هاي عامل و ابزارهاي خواندن شابك اختصاص نمي يابد. • زماني كه اثر يا محصولي روزآمد مي شود، تجديد نظر مي گردد يا اصلاحيه اي دارد و تغييرات به عمل آمده براي اثر به قدري قابل توجه است كه ويرايش جديد محسوب مي شود، شابك جداگانه اي به آن اختصاص مي يابد. • عرضه مجدد محصول يا اثري كه از قبل وجود داشته، حتي در بسته بندي جديد، به طوري كه در عملكرد محصول جديد و قديم تفاوت مهمي وجود نداشته باشد، واجد شرايط براي دريافت شابك جديد نيست و شابك موجود بايد استفاده شود. • در صورتي كه دو يا چند محصول در بسته اي واحد شامل محصول نرم افزاري و دستنامه هاي فني يا استفاده كننده عرضه شوند و دستنامه ها فقط براي استفاده و اجراي نرم افزار مفيد باشند، به كل بسته، شابك واحدي اختصاص مي يابد. • اگر اقلام موجود در يك بسته، به صورت جداگانه عرضه شده و به طور مستقل مورد استفاده قرار خواهند گرفت، يك شابك براي كل بسته و براي تك تك محصولات داخل بسته نيز شابك جداگانه اي اختصاص خواهد يافت. • به هر محصول نرم افزاري بدون توجه به شكل آن شابكي اختصاص مي يابد (مانند نرم افزاري كه استفاده كننده بايد از روي شبكه هاي از راه دور دريافت كند). • شابك ضمن اينكه خود محصول را مشخص مي كند، ناشر را نيز مشخص مي سازد؛ شابك براي مشخص كردن توزيع كننده يا عمده فروش مورد استفاده قرار نمي گيرد.

هر اثر (چاپ بر اساس تقاضا) با توجه به سفارش خاص مشتري چاپ و صحافي مي شود. چنين سفارش‌هايي اغلب به نسخه هاي واحد از آثاري كه ناياب قلمداد خواهند شد و چاپ انبوه آنها اقتصادي نيست، اطلاق مي شود. چاپ بر اساس تقاضا نبايد با چاپ تيراژ پايين اشتباه گرفته شود. در چنين مواردي ممكن است حجم كوچكي از كتاب ها توليد شده و براي پاسخگويي به سفارش‌هاي مشتريان نگهداري شود. در چاپ تيراژ پايين، موجودي، حتي اگر حجم آن كم باشد انبار مي شود، اما در چاپ بر اساس تقاضا، موجودي در كار نيست. اگر ويراست چاپ بر اساس تقاضاي اثري در شكل متفاوتي از اصل آن منتشر شود (براي مثال، اگر اصل اثر با جلد گالينگور باشد و در هنگام چاپ بر اساس تقاضا به شكل جلد شوميز توليد شود) شابك جديدي خواهد داشت، درست مانند اينكه تغييري در شكل محصول به وجود آمده باشد. تغييرات جزئي در قطع به منظور همخواني آن با ويژگي هاي دستگاه چاپ بر اساس تقاضا، به شابك جديدي نياز نخواهد داشت. زماني كه ناشري حق چاپ بر اساس تقاضاي اثري را از ناشري ديگري خريداري مي كند، زمان چاپ بر اساس تقاضا شابك جداگانه اي از سوي ناشر جديد اختصاص مي يابد. زماني كه نسخه اي از اثري را سازماني به نمايندگي از ناشر اصلي (بدون اينكه حق انتشار مبادله شده باشد) توليد مي كند يا ويراست چاپ بر اساس تقاضا با شكل اصلي تفاوت دارد، شابك جداگانه اي به آن اختصاص مي يابد. به ويراست (تغيير يافته) يا (حالت ويژه شخصي) كتاب چاپ شده بر اساس تقاضا، كه در آن مشتري و نه ناشر محتوا را مشخص مي كند و به صورت محدود عرضه مي گردد، شابك تعلق نمي گيرد.

شابك بايد روي خود اثر درج شود. در مورد آثار چاپي شابك بايد در مكان‌هاي زير چاپ شود: • پشت صفحه عنوان (صفحه شناسنامه) • پايين صفحه عنوان، اگر در صفحه شناسنامه جاي خالي وجود ندارد • در قسمت پايينِ پشت جلد • پشت روكش كتاب، يا روي هر نوع پوشش يا محافظ ديگر در مورد آثار الكترونيكي شابك بايد در محل هاي زير درج شود: • محل نمايش عنوان يا اولين محل نمايش (لوح هاي فشرده، آثار الكترونيكي پيوسته )؛ يا روي صفحه اي كه عنوان يا معادل آن را نشان مي دهد (مانند صفحه آغازين، زماني كه فهرست مطالب اولين نقطه دسترسي است يا صفحه اي كه اطلاعات شناسنامه اي را در بر دارد.) در مورد فيلم ها، ويدئوها و ورقه هاي شفاف آموزشي، شابك بايد در محل زير ظاهر شود: • عنوان هاي اعتباري اگر اثر مورد نظر در ظرفي منتشر مي شود كه آن بخشي از خود اثر است (به عنوان مثال ديسك سخت، كاست، يا فلاپي)، شابك بايد روي برچسب همان ظرف نمايش داده شود. اگر درج شابك روي ظرف يا برچسب آن امكان پذير نبود، بايد در قسمت پايين و پشت هر نوع بسته بندي دائم مربوط به آن درج شود (مانند جعبه، جلد يا قاب). قالب هاي مختلف انتشارات الكترونيك، اگر به طور مستقل عرضه مي شوند، شابك جداگانه اي خواهند داشت. آثاري كه در دو قالب توليد مي شوند، ولي هميشه با هم به فروش مي رسند، فقط يك شابك خواهند داشت؛ در صورتي كه قالب هاي متفاوت، جداگانه عرضه و به فروش مي رسند هر يك شابك مستقلي خواهد داشت، ولي همه شابك ها بايد در زير هم و روي همه نسخه ها درج شوند. و قالب مورد نظر به اختصار بايد در ادامه شابك داخل پرانتز ذكر گردد. مثال: ISBN 978-951-45-9693-3 (گالينگور) ISBN 978-951-45-9694-0 (جلد كاغذي) ISBN 978-951-45-9695-7 (PDF) ISBN 978-951-45-9696-4 (HTML) ISBN 978-951-45-9699-6 (OEB) شابك همچنين بايد روي هر ماده پيوست كه به همراه اثر توليد مي شود، درج شود. شابك بايد در اندازه اي كه به راحتي قابل خواندن باشد، چاپ گردد (يعني با فونت 9 يا بزرگ‌تر).

توسعه‌ سريع‌ و جهاني پويش‌ رمزينه‌ها، توافقنامه‌ بين‌ انجمن‌ بين‌المللي‌ شماره‌گذاري‌ كالا (EAN)، شوراي رمز گذاري يكسان و سازمان بين‌المللي‌ شابك و شابم را به بالاترين درجه اعتبار رسانده است. اين توافقنامه اجازه مي دهد كه شابك به رمزينه‌ سيزده رقمي EAN تبديل شده و به عنوان شناسه اي‌ بين المللي و سازگار با نظام‌ بين المللي رمزينه شناخته شود. باز نمودن شابك در شكل رمزينه سيزده رقمي بايد مطابق با استاندارد 15420 ISO/IEC (نمادشناسي رمزينه خاصEAN/UPC) باشد كه استفاده از علائم EAN-13 را براي سازگاري با توصيه هايEAN و UCC لازم دارد. رمزينه EAN شامل سيزده رقم است. مثالي از شابك تبديل شده به نماد سيزده رقمي در ذيل نشان داده شده است: ISBN 9-00-873671-1-978 در هنگام استفاده از رمزينه، شابك بايد به شكل قابلِ خواندن توسط انسان بالاي رمزينه EAN-13 و به دنبال واژه “ISBN” چاپ شود. مثالي براي شابك در شكل رمزينه سيزده رقمي: اطلاعات بيشتر در خصوص معرفي و استفاده از EAN-13 از سوي مؤسسه هاي ملي و سازمان جهاني شابك ارائه مي شود. بهتر است مؤسسه هاي ملي مستقيماً با سازمان هاي EAN در سطح ملي و منطقه اي همكاري داشته باشند. پيشنهاد مي شود رمزينه -13 EAN در يك چهارم سمت راست پشت جلد، نزديك عطف كتاب چاپ شود.

در ايالت متحده امريكا و كانادا، رمزينه پنج رقمي افزوده اي كه قيمت كتاب در بازار را نشان مي دهد، به كار مي رود. براي كسب اطلاعات بيشتر در خصوص وضعيت رمزينه در ايالت متحده امريكا و كانادا به صفحات خانگي گروه مطالعات صنعتي كتاب به نشاني www.bisg.org مراجعه كنيد. رمز پنج رقمي افزوده نبايد براي اطلاعات قيمت در ساير كشورها استفاده شود، اگرچه آن را مي توان با پيش شماره 9 براي استفاده داخلي ناشران مورد استفاده قرار داد (مثلاً براي كنترل مرجوعي ها). اين رمزهاي افزوده هميشه با پيش شماره 9 و در داخل گروه ” 90000-98999 ” جاي دارند.

توليدكنندگان‌ نسخه اصلي فيلم‌ كه رمزينه هاي شابك EAN را براي ناشران به منظور چاپ بر روي محصولاتشان توليد مي كنند، بايد اين‌ مراحل‌ را دنبال كنند: • ارزيابي‌ اعتبار شابك‌ ارائه شده‌ از سوي‌ ناشر، با استفاده‌ از الگوريتم‌ تعيين‌ اعتبار رقم‌ كنترل‌ (براي‌ جلوگيري‌ از ‌ اشتباه‌ بنگريد به‌: بخش «رقم‌ كنترل‌ شابك» [4-5]). • بين بخش هاي مختلف‌ شابك‌، مطابق‌ دستورالعمل‌ نظام‌ شابك‌، خط‌ تيره‌ بگذاريد (بنگريد به‌: بخش «توزيع دامنه گروه» [4-6]). موارد زير اجباري‌ است‌: • چاپ شابك‌ با فونت 9 يا بزرگ‌تر • چاپ شابك EAN به‌ شكل‌ رمزينه‌ • چاپ شابك EAN به‌ شكل‌ اعداد قابل‌ خواندن‌ توسط انسان موارد اختياري‌ (به‌ تشخيص‌ ناشر) • چاپ رمزينه پنج‌ رقمي‌ افزوده و ارقام قابل‌ خواندن‌ توسط انسان • تمام مراحل‌ فوق بايد از طريق كامپيوتر انجام‌ گيرد؛ و ‌ شرايط‌ لازم فني‌ EAN در هنگام چاپ‌ رمزينه‌ رعايت‌ شود. شابك‌هاي‌ چاپ‌ شده‌ به‌ شكل‌ قابل‌ خواندن‌ با ماشين‌، هميشه‌ از قواعدي كه از سوي استاندارد شابك‌ تعيين مي شوند، پيروي‌ مي ‌كنند. وجود تعداد زياد توصيه ها و قواعد اضافي، ناشراني را كه مي خواهند شابك را با علائم قابل پويش چاپ كنند، ملزم مي سازد قبل‌ از استفاده‌ از آن‌ با مؤسسه‌ ملي‌ مشورت‌ نموده‌ و راهنمايي‌ بخواهند.

براي اطلاع از نحوه محاسبه رقم كنترل شابك به بخش «رقم كنترل» (بخش 4-5) و همچنين براي اطلاعات بيشتر در خصوص شيوه تفكيك بخش هاي شابك، به بخش «توزيع دامنه گروه ها» (4-6) مراجعه كنيد.

مديريت‌ نظام‌ شابك‌ در سه‌ سطح‌ بين المللي‌، مؤسسه هاي ثبت شابك و ناشران‌ صورت‌ مي‌گيرد.

وظايف و مسئوليت هاي اصلي سازمان جهاني شابك عبارت‌اند از: • ترويج، هماهنگي، و نظارت بر استفاده جهاني از نظام شابك • نماياندن علائق جامعه شابك به سازمان هاي مربوط ديگر • منصوب كردن مؤسسه هاي مناسب به عنوان مؤسسه هاي ثبت شابك و قطع همكاري در صورت لزوم • تعيين گروه هاي ثبت و محدوده وظايف آنها و اختصاص آنها به مؤسسه هاي معتبر ثبت شابك • ارائه تعريفي براي قواعد گروه ثبت كه طول شناسه هاي قابل اختصاص ناشر در هر گروه را مشخص مي كند و اطمينان از به كارگيري صحيح و كامل اين در همه زمان ها براي عموم. • اختصاص دامنه هاي منحصر بفرد شناسه هاي ناشران در گروه ثبت شابكِ مناسب براي مؤسسه هاي ثبت و نگهداري سوابق شناسه هاي اختصاص يافته به ناشران در هر گروه. • نگهداري شابك ها و مشخصات اطلاعاتي مربوط به آنها از طريق مؤسسه هاي ثبت شابك. • توسعه، نظارت و اعمال سياست ها و رويّه هاي حاكم بر فعاليت هاي مؤسسه هاي شابك و فرايندهاي ثبت شابك از سوي اين مؤسسه ها، دريافت مبلغي در ارتباط با اين فرايند. • تسهيل فرايند بازبيني و رفع اشكال از شابك هاي تكراري. • بررسي و تصميم گيري در خصوص درخواست هايِ بازنگريِ مربوط به تصميمات اتخاذ شده از سوي مؤسسه هاي ثبت. • توسعه، نگهداري و عرضه مدارك مورد نياز استفاده كنندگان نظام شابك. • تأمين و اجراي برنامه هاي مالي ضروري به منظور حمايت از فعاليت هاي سازمان جهاني شابك، از جمله كمك هاي مالي كشورهاي عضو نظام شابك.

مديريت‌ نظام‌ شابك‌ در هر گروه‌‌ ثبت بر عهده‌ مؤسسه‌هاي‌ ثبت شابك‌ است‌. مؤسسه هاي ثبت ممكن‌ است‌ در سطح‌ ملي‌، منطقه‌اي، داخل‌ گروه‌ زباني‌ يا ساير تقسيم بندي هاي قابل قبول بر اساس گروه هاي اختصاص يافته عمل كنند. بعضي از گروه‌ ها ممكن‌ است‌ چندين‌ دفتر محلي‌ داشته‌ باشند؛ براي‌ مثال‌ شناسه هاي گروهي‌ 0-978 و 1-978، مؤسسه‌هاي‌ جداگانه‌اي‌ در استراليا، بخش‌ انگليسي‌ زبان‌ كانادا، انگلستان‌، ايالت متحده امريكا، و غيره دارد. وظايف و مسئوليت هاي مؤسسه هاي ثبت شابك عبارت‌اند از: • اطمينان از وجود خدمات مستمر • انتشار فهرست شناسه هاي شابك اختصاص يافته به ناشران و ناشران موردي • توليد، مديريت و نگهداري آمارهاي شابك، مشخصات كتاب شناختي شابك و داده هاي مديريتي مطابق با سياست هاي انتشار يافته از سوي سازمان جهاني شابك (وظايفي چون گردآوري داده هاي كتاب-شناختي شابك ممكن است به يك مؤسسه كتاب شناختي معين سپرده شوند به شرط آنكه با ويژگي هاي ياد شده مطابقت داشته باشند). • تصحيح شابك هاي نامعتبر و مشخصات كتاب شناختي مربوط به آنها، اگر مدركي دال بر اشتباه وجود داشته باشد • ارائه شابك و اطلاعات كتاب شناختي مرتبط با آن به ساير مؤسسه هاي ثبت شابك و استفاده كنندگان نظام شابك مطابق با سياست هاي اعلام شده از سوي سازمان جهاني شابك • تنظيم و نگهداري داده هاي آماري مربوط به فعاليت هاي شابك و گزارش آنها به سازمان جهاني شابك در فواصل زماني مشخص • ترويج، تعليم و آموزش استفاده از نظام شابك به ديگران بر اساس آخرين استانداردهاي ارائه شده از سوي سازمان جهاني شابك • پيروي از سياست ها و خط مشي هاي تعيين شده از سوي سازمان جهاني شابك، و بر اساس آخرين استانداردهاي ارائه شده از سوي آن سازمان.

ناشران،‌ مسئول‌ اختصاص‌ شناسه‌هاي‌ اثر براي‌ هر يك‌ از محصولات‌ منتشر شدة‌ خود و نيز اطمينان‌ از كاربرد مقررات مربوط‌اند. آنها ممكن است درخواست خود را براي دريافت شناسه ناشر به يكي از مؤسسه هاي ثبت شابك گروهي تحويل دهند و همراه آن شابك هاي مختص به خود را به صورت چاپي يا الكترونيكي، دريافت كنند. بعضي از مؤسسه هاي ملي در مقابل خدمات ارائه شده مبلغي را نيز دريافت مي كنند. مؤسسه ثبت شابك محدوده شناسه اثر خاص هر ناشر را مشخص خواهد كرد. محدوده تخصيص يافته بر اساس توليدات فعلي و پيش بيني هاي آينده ناشر تعيين مي شود و با طول شناسه ناشر تعيين شده ارتباطي مستقيم دارد. ناشران بايد مطمئن شوند كه مؤسسه ثبت شابك اطلاعات كافي در مورد تعداد عنوان هاي موجود در انبار آنها دارد و مؤسسه را از كتاب هاي فعلي و آتي نشر آگاه سازند تا شناسه ناشر مناسب اختصاص يابد. ناشران بايد اطلاعات كتاب شناختي آثاري را كه به آنها شابك اختصاص مي يابد به مؤسسه هاي ثبت شابك يا نمايندگان آنها ارائه دهند. مشخصات كتاب شناختي انواع و قالب هاي انتشارات را سازمان جهاني شابك با همكاري مؤسسه هاي ملي شابك تعيين مي‌كند. اطلاعات بيشتر و راهنماي مفصل در خصوص نظام شابك در مؤسسه هاي ثبت شابك موجود است.

مؤسسه هاي گروهي بايد با ناشراني كه عضو نظام شابك نيستند، تماس گرفته و آنها را از اهميت و ارزش اختصاص شابك ها به همه آثار آگاه ساخته، و اطلاعات كامل درباره چگونگي عضويت در نظام استاندارد را به آنها ارائه دهند. در مورد ناشراني كه فقط به صورت موردي عنواني را منتشر مي كنند يا تمايلي براي پذيرش مسئوليت شماره گذاري آثار خود ندارند، مؤسسه گروهي مي تواند شناسه ناشري را براي شماره گذاري عنوان هاي متفرقه در نظر بگيرد و همه اين آثار را بدون توجه به ناشر آنها با اين دسته از شماره ها شماره گذاري كند. اين عمل با توجه به آشفتگي كه مي تواند به وجود آورد، لازم است با كنترل جدي همراه باشد. زيرا خود موردي استثنايي بر قانون كلي شناسه گروهي مختص يك ناشر به شمار مي آيد. در چنين مواردي نه شناسه ناشر و يا شابك ، نمي تواند ناشر خاصي را به طور منحصر بفرد شناسايي كند. در بعضي از كشورها مؤسسه هاي ثبت، شابك هايي را براي آثاري كه بر اساس واسپاري قانوني دريافت مي شوند و از قبل شابكي ندارند اختصاص مي دهند. در اين صورت مؤسسه ثبت، ناشر را از اختصاص شابك براي آن عنوان آگاه مي سازد و آن را در كتابشناسي ملي به اطلاع عموم مي رساند.

شابك در تمام بخش هاي زنجيره عرضه كتاب كاربرد دارد. كاربردهاي شابك در مؤسسه هاي نشر: • شناسايي پروژه هاي انتشاراتي شركت ها از زمان دريافت دستنوشته از نويسنده تا عرضه نهايي اثر • شناسايي آثار در فهرست ها و بروشورهاي تبليغاتي ناشران • درج در راهنماهاي چاپي و الكترونيكي و سايت هاي اينترنتي • كنترل موجودي • مديريت حق مؤلف • سفارش • حسابداري و صدور صورت حساب • كنترل اطلاعات فروش • توليد آمارها • كنترل مرجوعي ها كاربردهاي شابك در مراكز ارائه خدمات كتاب شناختي، مراكز توزيع و عمده فروشي ها: • ايجاد پايگاه هاي اطلاعاتي آثار موجود در بازار و خارج از چاپ • توليد محصولات كتاب شناختي و فهرست ها از اين پايگاه ها براي بازار كتاب • خدمات سفارش بر اساس نظام هاي ارتباطي الكترونيكي مانند EDI (مبادله الكترونيكي داده ها ) يا از طريق اينترنت • كنترل موجودي • نظارت بر فرايندهاي داخلي • حسابداري و صدور صورت حساب • تهيه اطلاعات فروش • مديريت مرجوعي ها • توليد سياهه هاي موضوعي و فهرست ها كاربردهاي شابك در سازمان هاي خدماتي متمركز براي كتابخانه ها (توليد نسخه هاي آماده براي امانت): • سفارش از ناشران و عمده فروشان • پردازش سفارش‌هاي كتابخانه ها • كنترل موجودي • نظارت بر فرايندهاي داخلي • حسابداري و صدور صورت حساب • مديريت فرايندهاي صحافي مجدد كاربردهاي شابك در كتابفروشي ها: • جست‌وجوهاي كتاب شناختي • رديابي نشاني ناشران و توزيع كنندگان • فرايندهاي سفارش و تجديد سفارش در نظام هاي ارتباطي الكترونيكي مانند EDI (مبادله الكترونيكي داده ها) يا از طريق اينترنت • مديريت موجودي • حسابداري و صدور صورت حساب براي مشتري نهايي • نظام پايانه هاي فروش مكانيزه كاربرد شابك در كتابخانه ها: • بازيابي اطلاعات • سفارش • فهرست برداري ‌ • تهيه آمارهاي امانت • قوانين امانت ملي • امانت بين كتابخانه اي

در 1996 قراردادي‌ بين‌ سازمان‌ بين المللي شماره‌ گذاري‌ كالا و خدمات (EAN) ، سازمان‌ جهاني‌ شابك‌ و انجمن رمز گذاري متحدالشكل و مؤسسه‌ بين المللي شابم به‌ منظور گسترش‌ همكاري‌ همه‌ جانبه‌ منعقد شد. اين‌ توافق موقعيتي نظارتي‌ نسبت به نمايندگي‌هاي‌ مجامع‌ عمومي بر يكديگر به وجود مي آورد، رايزني هايي را پيشنهاد مي كند، و شماره گذاري مواد كتابي‌ غير چاپي‌ را تنظيم مي‌كند. نشاني‌ اين‌ مؤسسه ها: EAN International Blue Tower Avenue Louise 326 – Bte 10 B-1050 Brussels Belgium Tel: (+32 2) 788 78 00 Fax: (+32 2) 788 78 99 E-mail: info@ean-int.org URL: http://www.ean-int.org Uniform Code Council, Inc. Princeton Pike Corporate Centre 1009 Lenox Drive, Suite 202 Lawrenceville, NJ 08648 USA Tel: (+1 609) 620 0200 Fax:

(+1 609) 620 1200 URL: http://www.uc-council.org

شناسه اشياي ديجيتال نظامي براي شناسايي ثابت قابل پيگيري و تبادل دو جانبـه مـالكيت فــكري در اينترنـت است. بنيــاد بيـن المــلليDOI (http://www.doi.org) سازماني غير انتفاعي است كه بسط، سياست گذاري، و صدور مجوز نظام DOI براي مؤسسه هاي ثبت را مديريت مي كند. DOI ممكن است براي شناسايي (و به عبارتي ناميدن) هر محصول داراي مالكيت فكري استفاده شود، كه آثاري را نيز در برمي گيرد كه از قبل شابك داشته اند، و مي توان از آن به صورت سازگار با شابك نيز استفاده نمود (شابك به عنوان بخشي از ساختار). DOI همچنين مي تواند عملكردهاي جداسازي ، الگوهاي داده اي و اجزاي خط مشي را ارائه دهد كه خود به ايجاد تداوم و تعامل معناشناختي مي انجامد. DOI با ضروريات عملكردي دو رويكرد عمومي در نام گذاري اشياي رده نخست در اينترنت سازگار است: نام منبع متحدالشكل و شناسه منبع متحدالشكل . ساختار DOI (ساختار شناسه اشياي ديجيتال بر اساس استاندارد ANSI/NISO Z39.84-2000) داراي دو جزء است: پيشوند و پسوند كه با هم DOI را تشكيل مي دهند. پيشوند از سوي مؤسسه ثبت DOI براي يك ثبت كننده (سازماني كه تمايل به ثبت DOI دارد) اختصاص مي يابد. پيش شماره هاي متعدد كه وضع نشر، مجلات و غيره را تعيين مي كنند، ممكن است به يك ثبت كننده اختصاص يابد. ثبت كننده يك پسوند براي هر محصولِ خود اختصاص مي دهد. تركيب پيشوند و پسوند يكتايي در نظام DOI را تضمين مي كند و نياز به اختصاص متمركز شماره هاي DOI را از بين مي برد. همچنين محدوديتي براي طول DOI وجود ندارد. هر شمارهِ نظام شناسايي استانداردي مانند شابك مي تواند به عنوان پسوند DOI در آن ادغام شود. ساختار آن از سوي مؤسسه ثبت يا مؤسسه هاي ارائه دهنده اين نوع خدمات تأييد خواهد شد. شابك توصيه مي كند كه دقيقاً همان موجوديت توسط دو نظام مشخص شود (مشخصات كتاب شناختي يكسان)، و اينكه ساختار وضوح شابك را تفكيك كند. در چنين مواردي، DOI مي تواند شكل زير را داشته باشد: مثال: 9780110002224 lo.nnnn/[ISBN] يا 9780110002224 lo.nnnn/ كه در آن 10 شماره اي است كه در داخل نظام براي DOI اختصاص مي يابد، nnnn شماره ثبت كننده است، و ارقام بعد از مميز پسوندي است كه شابك را مي سازد. مشخصات سازمان مسئول DOI عبارت است از: International DOI Foundation Jordan Hill Oxford OX2 8DP UK Tel: (+44) (0)1865 314033 Fax: (+44) (0)1865

314475 E-mail: n.paskin@doi.org URL: http://www.doi.org

شماره تجارت جهاني محصول اصطلاحي كلي براي همه شناسه هاي نظام EAN.UCC از جمله EAN سيزده رقمي است. هر يك از اين شناسه-ها مي تواند به صورت يك عدد 14 رقمي نمايش داده شود، از سمت راست تنظيم گردد و در صورت ضرورت با افزودن صفر گسترش يابد. توصيه مي شود كه بانك هاي اطلاعاتي توانايي ذخيره 14 رقم كامل را داشته باشند. ولي شماره هاي 14 رقمي كه اولين رقم آنها صفر نيست براي بسته هايي در نظر گرفته شده اند كه براي خرده فروشي ارائه نمي شوند (براي مثال، كارتون ها و پالت ها ). بعضي از توليدكنندگان تجاري كتاب ها ممكن است ضمن توافق با شركاي تجاري خود از عددي كه به صفر ختم نمي شود براي نشان دادن بسته اي با اندازه خاص استفاده كنند (مثال: 20 نسخه از يك كتاب). بنابراين GTIN 14 رقمي يك كتاب هميشه با صفر شروع خواهد شد و 13 رقم باقي مانده EAN-13 را نشان خواهد داد (توجه داشته باشيد كه GTIN 14 رقمي هرگز به شكل رمزينه در كتاب ها نشان داده نخواهد شد).

اسامي منبع متحدالشكل شناسه هاي ثابت براي منابع هستند. ساختار آنها كه در استاندارد اينترنتي RFC 2141 تعريف شده است، به شكل ساده عبارت است از. ::=”urn: ” “:” كه براي شناسه فضاي نام و براي رديف خاص فضاي نام است. “urn:” و شناسه فضاي نام غير قابل تغييرند. فرايند ثبت فضاي نام URN در استاندارد RFC 3406 تعريف شده است. فضاي نام را تا وقتي كه با ساختار URN هم خواني داشته باشد، مي-توان براي هر نظام شناسايي موجود ثبت كرد. شناسه فضاي نام “شابك” در RFC 3187 براي نظام شابك رزرو شده است. طبق اين RFC هر URN كه با استفاده از شابك شكل گرفته باشد، ساختار زير را خواهد داشت: urn: isan: كه در آن رديف خاص فضاي نام داراي شابك به شكل ماشين خوان است. براي مثال: urn: isbn:9780110002224 urn: isbn:9510184357 شابك هاي ده و سيزده رقمي مي توانند در فضاي نام URN سهيم باشند، چون در آينده همه نرم افزارها توانايي پردازش و شابك هاي 10 رقمي و 13 رقمي را خواهند داشت و تميز و شناسايي پيش شماره هاي 978 و 979 جزئي از آنها خواهد بود. بسط شابك ها در URNها از نظر فني به راحتي قابل انجام است و هيچ هزينه اي را در پي ندارد. URNها رايگان هستند. خدمات جداسازي، نظام هاي پيوند دهنده URNها به منابع شناسايي شده، يا سوابق كتاب شناختي كه اين منابع را توصيف مي كنند، ممكن است بر فناوري موجود و آتي اينترنت متكي باشند، زيرا URN ها به فناوري وابسته نيستند. در ابتدا جداسازي URN در اينترنت به سيستم نام دامنه ، كه در RFCs 3401-3405 تعريف شده است، متكي خواهد بود. هر فضاي نام ساز و كار جداسازي خاص خودش را دارد، كه بايد درRFC كه در آن فضاي نام به عنوان نظامي شناسايي كننده ثبت مي شود، تعريف شود. ساختار URN طوري تعريف شده است كه مرورگرهاي وب مي توانند از آنها به جاي URLها استفاده كنند. متأسفانه، در حال حاضر مرورگرها URNها را تنها با كمك برنامه هاي كمكي حمايت مي كنند. اين مسئله اجراي URN را در محيط هاي كوچك مختلف امكان پذير كرده است (براي نمونه رساله هاي آلماني) كه ممكن است در يكديگر قابل اعمال باشند يا نباشند. براي اطلاعات بيشتر به نشاني زير مراجعه كنيد: براي تخصيص شناسه فضاي نام: http://www.iana.org/assignments/urn-namespaces مركز گردآوري و پخش اطلاعات URN: http://www.uri.net/

– شماره استاندارد بين المللي مواد ديداري/ شنيداري ISAN آثار ديداري/ شنيداري را شناسايي مي كند يعني، هر اثري كه شامل تصاوير متحرك با يا بدون صداست و بدون توجه به وابستگي به شكل فيزيكي كه توزيع مي شود. ISAN به تصاوير ثابت، صداهاي ضبط شده، يا ساير اشكال فاقد اجزاي ديداري/ شنيداري اختصاص نمي يابد. تعيين ISAN هيچ ارتباطي به فرايند ثبت حق مؤلف ندارد، و همچنين به عنوان شاهدي بر مالكيت حقوقي يك اثر ديداري/ شنيداري عمل نمي كند. ISAN براي همه افراد ذي‌نفع (نويسندگان، توليدكنندگان، و نمايندگان آنها) امكان شناسايي اثر ديداري/ شنيداري را بدون توجه به شكل فيزيكي آن فراهم مي كند. ISAN شماره اي شانزده رقمي بر مبناي عدد 16 است كه به دو بخش تقسيم مي شود: بخش اصلي 12 رقم و بخش فرعي چهار رقم. اگر اثري داراي بخش فرعي نباشد، براي پر كردن كاراكترها از صفر استفاده مي شود. پيشوند ISAN و يك رقم كنترل پاياني هرگاه كه ISAN به شكل قابل خواندن از سوي انسان ظاهر شود، منظور مي گردد. مثال: ISAN 1881 66C7 3420 6541 9 ISAN يك استاندارد بين المللي است (ISO 15706:2002). نشاني سازمان مسئول ISAN عبارت است از: ISAN International Agency 26, rue de Saint Jean CH-1203 Geneva Switzerland Tel: (+41) 22 545 10 00 Fax: (+41) 22 545 10 40 E-mail: info@isan.org URL: http://www.isan.org V-ISAN شماره استاندارد بين المللي مواد ديداري/ شنيداري ـ شناسه ويرايش V-ISAN نسخه خاصي از هر اثر ديداري/ شنيداري ـ يا ساير مطالب مرتبط با آن ـ را در طول حيات اثر شناسايي مي كند. V-ISAN تركيبي از شمـاره استـانـدارد بين المللي مـواد ديـداري/ شنيـداري (ISAN)، بـر اساس ISO 15706، با يك بخش ويرايش ضميمه شده است. V-ISAN براي شناسايي دقيق و منحصر بفرد ويرايشي خاص از يك اثر ديداري/ شنيداري ـ يا ساير مطالب مرتبط با آن ـ براي مثال، در سيستم-هاي توليد و توزيع ديداري/ شنيداري، كاربردهاي خبررساني، و راهنماي برنامه هاي الكترونيكي مورد استفاده قرار مي گيرد. V-ISAN از يك عدد 16 رقمي بر مبناي عدد 16 براي آثار ديداري/ شنيداري تشكيل مي شود و به دنبال آن قسمت ويرايش با 8 رقم بر مبناي عدد 16 قرار مي گيرد. در مواقعي كه به شكل قابل خواندن براي انسان چاپ مي شود، قبل از شماره V-ISAN واژه ISAN و رقم كنترل مناسب پس از شماره ISAN و قسمت ويرايش قرارمي گيرد. مثال: ISAN 1881-66C7-3420-6541-9-9F3A-0245-U تخصيص V-ISAN به معناي وجود مالكيت حق مؤلف براي آن ويرايش يا ساير مطالب مرتبط، يا خود اثر ديداري/ شنيداري نيست. V-ISAN در زمان انتشار [ژانويه 2005]، از طريق گروه كاري شماره يك ايزو TC46/SC9 در حال اخذ استاندارد بود. بسته به فرايندهاي تصويبي ايزو، اين استاندارد به عنوان ايزو 2-15706 منتشر خواهد شد و با گزارش فني شماره 20925 همراه خواهد بود كه شامل رهنمودهاي اطلاعاتي براي عمليات نظام V-ISAN تحت عنوان: «اطلاعات و اسناد»، «شماره استاندارد بين-المللي آثار ديداري/ شنيداري (ISAN)»، «رهنمودهاي عملياتـي بخش ويـرايش (V-ISAN) است. براي تماس با گروه كاري ايزو مي توان به نشاني زير مراجعه كرد: ISO/TC 46/SC Secretariat E-mail: iso.tc46.sc9@lac-bac.gc.ca URL: http://www.lac-bac.gc.ca/iso/tc46sc9/wg1/register.htm

شابم (شماره استاندارد بين المللي موسيقي) همه آثار موسيقي چاپي را شناسايي مي كند، اعم از اينكه براي فروش، اجاره يا اهدا عرضه شده باشند. شابم يك شناسه ده رقمي است، كه اولين جزء آن حرف M است. حرف M شابم را از شابك و ساير استانداردها متمايز مي سازد. ساير عناصر آن عبارت‌اند از: شناسه ناشر كه ناشر موسيقي خاصي را شناسايي مي كند، شماره عنوان كه آثار موسيقي خاصي را شناسايي مي كند، و رقم كنترل كه بر مبناي 10 محاسبه مي شود. ارزش عددي حرفM مساوي 3 است. شابم مي تواند با استفاده از پيش شماره 979 نظامEAN به رمزينه سيزده رقمي بين المللي تبديل شود. در اين صورت، ارزش عددي حرف M در فرايند تبديل شابم به رمزينه، صفر (0) در نظر گرفته مي شود. شابم براي كتاب هايي درباره موسيقي ـ كه شابك دريافت مي كنند ـ و براي كاست‌ها، لوح هاي فشرده يا ويدئوها استفاده نمي شود. آثاري كه شابم به آنها اختصاص مي يابد عبارت‌اند از: دفترهاي نت (هم اركستري و هم آوازي)، مجموعه اي از بخش هاي مختلف، گلچين هاي ادبي، آثار موسيقي بريل، الكترونيكي و كتاب هاي آواز (استفاده از شابم در اين مورد اجباري نيست). در بعضي موارد كتاب هاي آواز، سرودهاي مذهبي، يا يك آلبوم با متن يا تصاوير زياد ممكن است يك ويرايش موسيقي يا يك كتاب معمولي يا هر دو محسوب شوند. در چنين مواردي به آنها هم شابك و هم شابم اختصاص خواهد يافت، و بايد هر دو شماره روي اثر و به شكلي واضح چاپ شود. شابم را سازمان بين المللي شابم به نشاني زير اداره مي كند: International ISMN Agency Staatsbibliothek zu Berlin Preussischer Kulturbesitz Potsdamer Strasse 33 10785 Berlin, Germany Tel.: (+49 30) 266-2336, -2496, -2498 Fax: (+49 30) 266-2378 E-mail: ismn@sbb.spk-berlin.de URL: http://ismn-international.org

رمز استاندارد بين المللي مواد ضبط ‌شده‌ شناسه‌ استاندارد بين‌المللي‌ براي‌ اصوات ضبط‌ شده‌ است (ايزو 3901)‌. اين‌ شناسه‌، تمام مواد ضبط‌ شده‌ (البته‌ نه‌ شكل‌ فيزيكي‌) را صرف‌ نظر از مفهوم‌ و محمل‌ آن‌ شماره گذاري مي‌كند. ISRC شامل يك‌ رمز 12 رقمي‌ است‌ كه‌ از چهار قسمت‌ كد كشور، كد مالك اصلي، سال و كد ضبط تشكيل‌ شده‌ است. مثال: ISRC DE P55 97 00001 نظام ISRC را انجمن‌ بين المللي صنعت‌ ضبط‌ صدا، IFPI به نشاني زير اداره مي‌كند. International ISRC Agency IFPI Secretariat 54 Regent Street London W1B 5RE United Kingdom Tel: +44 (0) 20 7878 7900 Fax: +44 (0) 20 7878 6832 E-mail: isrc@ifpi.org URL: http://www.ifpi.org/isrc

علاوه‌ بر نظام‌ شماره گذاري ‌استاندارد بين المللي كتاب‌، نظام‌ شماره گذاري مخصوص‌ منابع ادامه دار نيز ايجاد شده‌ است‌ كه‌ به‌ شماره‌ استاندارد بين‌المللي‌ پيايندها (شاپا) ، ايزو 3297:1998 معروف‌ است‌. منابع ادامه دار آثاري‌اند كه‌ در طول زمان منتشر مي‌شوند و قرار است‌ كه‌ نشر آنها به صورتي‌ نامحدود تداوم‌ يابد. اين نشريات معمولاً در شماره هاي متوالي يا ادغام شونده منتشر مي شوند و عموماً داراي علائم عددي يا تاريخي‌اند. مثال هايي از اين نوع نشريات، پيايندهايي هستند نظير روزنامه ها، نشريات‌ ادواري، مجلات، و غيره و منابع ادغام شونده اي مانند نشريات صحافي نشده (كلاسوري) و وب سايت ها كه به طور مستمر روزآمد مي گردند. مركز بين‌المللي‌ ثبت‌ پيايندها،‌ مديريت‌ شاپا را بر عهده دارد. نشاني‌ اين‌ مؤسسه‌: ISSN International Centre 20, rue Bachaumont 75002 Paris, FRANCE Tel: (+33 1) 44 88 22 20 Fax: (+33 1) 40 26 32 43 E-mail: issnic@issn.org URL: http://www.issn.org ناشران‌ پيايندها بايد براي دريافت شاپا براي نشريات خود به مركز بين المللي شاپا‌ يا مركز ملي‌ شاپا‌ (در صورت‌ داير بودن‌) مراجعه كنند. براي‌ نشرياتي معين مانند كتاب‌هاي‌ سال‌، سالنامه‌ها، تك نگاشت هاي پيايندي و مانند آنها، بايد يك‌ شاپا براي عنوان پيايند كه‌ براي‌ تمام قسمت ها يا مجلدات‌ نشريه‌ ثابت‌ خواهد ماند، و يك‌ شابك‌ براي‌ هر جلد اختصاص‌ داده‌ شود. در صورت‌ اختصاص‌ شابك‌ و شاپا‌ براي‌ نشريه‌اي‌، هر دو بايد به‌ صورت‌ واضح‌ و قابل تشخيص روي‌ نشريه‌ درج‌ شوند.

رمز استاندارد بين المللي متن نظام شماره گذاري اختياري براي شناسايي كارآمد آثار متني است. اين استاندارد زير نظر سازمان جهاني ايزو، از سوي سازمان جهاني استانداردسازي در ژنو توسعه مي يابد. ISTC براي شماره گذاري تمام آثار متني در مواقعي كه قصد توليد چنين اثري در يك يا چند روايت وجود داشته باشد، ممكن است به كار رود. با توجه به اهداف استاندارد، هر اثر متني به منزله فرآورده مجرد و مشخص از مفاهيم هنري و فكري متشكل از تركيبي از واژه هاست. نمونه هايي از آثار متني عبارت‌اند از: مقاله ها، رساله‌ها، رمان ها، نمايشنامه ها و داستان هاي كوتاه. ISTC به محصولات فيزيكي يا روايت هاي ديگر آثار اختصاص نخواهد يافت. به چنين محصولاتي (مانند كتاب چاپي، كتاب گويا، يا ويرايش هاي الكترونيكي اين محصولات) شابك اختصاص خواهد يافت. ISTC شناسايي و مديريت مؤثر آثار متني و نه انتشارات را امكان پذير مي سازد، هرچند كه امكان دارد به منظور جمع آوري روايت هاي مختلف آثار متني با شناسه هاي محصولات ديگر همچون شابك مرتبط شود. ISTC يك شماره محض خواهد بود، و هيچ رمز يا عنصر معنا دار ديگري را شامل نخواهد شد و مالك و نويسنده اثر را نشان نخواهد داد. استاندارد ISTC شامل 16 رقم و بر مبناي 16 است كه با استفاده از اعداد 0 تا 9 و حروف A تا F ايجاد شده، و از چهار قسمت به شرح زير تشكيل مي شود: شناسه مؤسسه ثبت، سال، اثر و رقم كنترل. ائتلافي متشكل از CISAC، بانك اطلاعاتي نيلسون ، و مؤسسه باوكر در امريكا انتخاب شده است تا در آينده به عنوان متولّي ثبت براي ISTC بر اساس ايزو 21047 عمل كند. براي اطلاعات اضافي درباره متولّي ثبت ISTC با آدرس زير تماس بگيريد: CISAC 20-26 Boulevard du Parc 92200 Neuilly sur Seine France Tel.: (+ 33 1) 55 62 08 50 Fax: (+ 33 1) 55 62 08 60 E-mail: cisac@cisac.org URL: http://www.cisac.org

ISWC آثار موسيقايي را به عنوان آفرينش هاي غير مادي شناسايي مي كند. از ISWC آن براي شناسايي مظاهر آثار موسيقي يا اشياي مرتبط با آن استفاده نمي شود. اين گونه مظاهر و اشياي موضوع ساير نظام هاي شناسايي همچون ISRC، ISAN، ISTC، و شابم هستند (بنگريد به: توضيحات مربوط به هر كدام از اين نظام ها كه در بخش 13 آمده است). مثال: براي Mozart’s Die Zauberflöte (فلوت جادويي) يك ISWC اختصاص خواهد يافت. همچنين براي دفترچه نت چاپي شابم، براي اشعار اَُپرا و ترجمه آن ISTC (و براي انتشارات آن شابك)، براي اجراهاي ويديوئي ISAN، براي مجموعه برنامه هاي تلويزيوني V-ISAN و براي صداي ضبط شده اُپرا يك ISRC اختصاص مي يابد. اطلاعات بيشتر از طريق متولّي ثبت قابل دسترسي است: CISAC 20-26 Boulevard du Parc 92200 Neuilly sur Seine France Tel.: (+ 33 1) 55 62 08 50 Fax: (+ 33 1) 55 62 08 60 E-mail: cisac@cisac.org URL: http://www.cisac.org

ONIX استانداردي بين المللي براي بازنمون و ارتباط بين صنعت كتاب و پيايندها و اطلاعات محصولات الكترونيكي در شكل الكترونيكي است. ONIX شامل مشخصات محتوا (اطلاعات، برچسب ها، و فهرست هاي رمزي) و يك XML DTD است. ONIX را EDItEUR با همكاري مركز ارتباطات صنعت كتاب و گروه مطالعاتي صنعت كتاب ، و با گروه هاي استفاده كننده در كشورهاي مختلف كه براي خدمات بازار كتاب و تهيه فهرست كتاب هاي موجود در بازار، استاندارد ONIX را پذيرفته اند، تهيه كرده است. اين كشورها شامل ايالت متحده امريكا، انگليس، فرانسه، آلمان، استراليا، كانادا و جمهوري كره است. ONIX از سوي كتابخانه كنگره امريكا با مارك 21 و كتابخانه ملي بريتانيا با يوني مارك سازگار شده است. ONIX از سوي برخي كتابخانه هاي ملي كشورها و براي دريافت اطلاعات آثار ناشران، نيز اهداف فهرست نويسي پيش از انتشار (فيپا) يا اعتلاي فهرست هاي دسترسي پيوسته عمومي استفاده مي شود. براي اطلاعات بيشتر درباره ONIX به نشاني زير مراجعه كنيد: EDItEUR 39-41 North Road London N7 9DP UK Tel: +44 (0)20 7607 0021 Fax: +44 (0)20 7607 0415 E-mail: brian@bic.org.uk URL: http://www.editeur.org/

راهنماي بين المللي ناشران راهنماي بين المللي ناشران شامل شناسه هاي اختصاص يافته به ناشران است. اين راهنما در حال حاضر هم به شكل چاپي و هم به شكل الكترونيكي روي لوح فشرده منتشر مي شود. خبرنامه شابك خبرنامه شابك معمولاً جزئيات اجلاس سالانه سازمان جهاني شابك را ارائه مي دهد.

تبديل عطف به ماسبق لازم است ناشران همه شابك هاي خود را مجدداً محاسبه كنند و شكل جديد شابك را در نظام هاي خود اعمال كنند. اين محاسبه، شابك كتاب هاي موجود، احتمالاً همه يا اغلب عنوان هاي چاپ شده، كه براي آنها ممكن است سفارش يا درخواستي برسد، و همه شابك هاي بلاتكليف و اختصاص نيافته را كه در مؤسسه هاي محلي وجود دارند، شامل مي شود. نرم افزاري براي تبديل شابك ها در تعداد كم، به طور گسترده در دسترس خواهد بود، و تأمين كنندگان نظام ها برنامه هاي تبديل را براي مشتريانشان تأمين مي كنند.. بعضي از ناشران، مخصوصاً آنهايي كه تعداد قابل توجهي شابك هاي اختصاص نيافته دارند، ممكن است به ادامه استفاده از شابك 10 رقمي براي نظام داخلي خود وسوسه شوند يا تغييراتي را اعمال كنند كه به نظر برسد، شماره تغيير كرده است. ولي در واقع ساختار شابك هنوز بر پايه شابك ده رقمي استوار است. اين امر دلسرد كننده است، زيرا ممكن است در هنگام استفاده از پيش شماره 979 ابهاماتي به وجود آيد. اين امر همچنين براي استفاده كنندگاني كه در نظام هاي داخلي، شابك هاي خود را به شناسه انتشارات و رقم كنترل خلاصه مي كنند، و حتي شناسه ناشر را حذف مي كنند، خطري خاص محسوب خواهد شد. توجه: از ناشران انتظار نمي رود كه موجودي خود را با شابك هاي 13 رقمي برچسب بزنند، زيرا رمزينه بدون تغيير باقي مانده و شماره 13 رقمي EAN كه در پايين رمزينه چاپ مي شود با شابك سيزده رقمي يكسان خواهد بود (اگرچه بدون خط تيره ). كتابفروشان براي سفارش، صدور صورت حساب، و ساير اعمال خود از اول ژانويه 2007 نيازمند استفاده از شابك هاي 13 رقمي‌اند و در صورت امكان حتي تمايل دارند، زودتر از آن استفاده كنند. به زودي بيشتر نظام هاي كتابفروشي توانايي استفاده از شماره هاي 13 رقمي را كه در نظام EAN به كار مي رود، خواهند داشت. امكان خواندن و پردازش شماره هايي با ساختار يكسان براي كتاب ها و ساير محصولات تجاري بدون اينكه خطر ابهامي وجود داشته باشد از فوايد اين تغيير است. كنترل موجودي به طور دستي و ساير نظام ها ممكن است مستلزم تبديل شابك 10 رقمي به شابك 13 رقمي باشد. كتابخانه ها و نظام هاي كتابخانه اي كتابخانه ها و فروشندگان نظام هاي كتابخانه اي بايد از هر دو شابك 10 رقمي و شابك جديد 13 رقمي بسيار زودتر از شروع سال 2007 پشتيباني كنند و به ادامه اين كار در آينده به خوبي مبادرت ورزند. لازم نيست شابك هاي موجود در پيشينه هاي كتاب شناختي تغيير كنند، اما قالب هاي پيشينه بايد در اسرع وقت بتوانند شابك هاي 13 رقمي را همچون شابك هاي 10 رقمي نگهداري كنند. كتابخانه ها ممكن است بخواهند هر دو شكل شابك را در مواقعي كه ناشران در كتاب هاي خود چاپ كرده اند، ثبت كنند، و احتمال دارد قبل از شروع سال 2007 اين كار را شروع كنند. زماني كه سفارش خريد بر پايه پيشينه كتاب شناختي باشد كه فقط شابك 10 رقمي را دارد شابك بايد در پيشينه هاي عمليات خريد به 13 رقم تبديل شود. مراجعه به كتاب هايي كه از شابك هاي 10 رقمي استفاده كرده اند به طور نامحدود ادامه خواهد يافت. مراجعان بايد بتوانند با استفاده از شابك 10 رقمي و 13 رقمي در محدوده 978، اطلاعات كتاب شناختي را در فهرست هاي كتابخانه بيابند، بدون اينكه به شكل شابك ثبت شده در ركوردهاي كتاب شناختي توجه كنند. اين كار مستلزم ايجاد تغييراتي در نمايه ها و نرم افزارهاي جست‌وجوست، كه در صورت امكان بايد بسيار زودتر از اول ژانويه 2007 صورت گيرد. كتابخانه هايي كه جست‌وجوي فهرست ساير كتابخانه ها و منابع اطلاعاتي را براي مراجعان و كارمندان خود از طريق رابط كاربر واحدي فراهم مي كنند، نياز خواهند داشت به مجموع تغييرات مطابق با شابك هاي 13 رقمي توجه كنند. نظام هايي كه نتايج جست‌وجو از چندين منبع را با استفاده از شابك ها ادغام و دوباره كاري ها را حذف مي كنند، بايد امكان حضور پيشينه هاي مختلف حاوي شكل هاي مختلف شابكي واحد را فراهم كنند. برعكس، كتابخانه هايي كه فهرست هاي آنها امكان جست‌وجو از راه دور را فراهم مي كنند، بايد مجموعه تغييرات در فهرست هاي خود را مورد توجه قرار دهند. كتابخانه ها لازم است متوجه تأثير تغييرات در نظام هاي خود و نظام هاي از راه دور باشند، اينها ممكن است تقويت فهرست ها چون تصوير جلدها، فهرست مطالب، خلاصه ها، بررسي ها، خرده فروشان كتاب هاي اينترنتي، نظام هاي سياهه مواد خواندني، سرورهاي رابط ، درگاه هاي جمعي ، محيط هاي آموزش مجازي، و دسترسي به كتاب هاي تمام متن را شامل شود. در بخش مديريتي نظام هاي كتابخانه ممكن است به تغييراتي در طول شكل فيلد، امور روزمره اعتباربخشي، و طرح هاي صفحه و چاپ نياز باشد. نظام هاي امانت بين كتابخانه اي ممكن است براي تطبيق به شابك وابسته باشند. ممكن است نرم افزاري وجود داشته باشد كه از شابك براي تطبيق و حذف تكرار در پيشينه هاي كتاب شناختي در مواقعي كه به صورت پيوسته يا دسته اي وارد مي شوند، استفاده كند. از ژانويه 2007 نظام هاي كتابخانه اي بايد براي تمام جنبه هاي خريد كتاب، از جمله همه عمليات مالي با كتابفروشان با شابك سيزده رقمي كار كنند. كتابداران و تهيه كنندگان نظام هاي آنها بايد با تهيه كنندگان كتاب و سازمان هاي مناسب تجاري همكاري كنند تا سازوكارهاي انتقال در حد امكان زودتر تعيين شود. فرمت هاي استاندارد مبادله الكترونيكي داده ها مانند EDIFACT شابك (در شكل ده رقمي) و EAN را تأمين مي كنند، بنابراين هر دو عنصر مي توانند در دوره انتقال عوض شوند. بايد توجه كرد كه اين ملاحظات نه تنها براي كتاب هاي چاپي بلكه براي كتاب هاي الكترونيكي و همه منابع ديگري كه مي توانند شابك دريافت كنند، اعمال خواهد شد. اگرچه رمزينه گذاري شماره هاي دريافتي (نسخه هاي خاص) كتاب ها عوض نخواهد شد، پويشگرهاي رمزينه كه براي ورود داده ها يا جست وجو و ورود شابك ها از رمزينه EAN، كه خروجي آنها شابك هاي 10 رقمي است، استفاده مي كنند، نيازمند برنامه ريزي مجدد خواهند بود. پياده سازي تغييرات اجرايي شابك استاندارد جديد شامل ويرايش رهنمودها براي دامنه استفاده از شابك خواهد بود. به احتمال زياد اين رهنمودها نسبت به رهنمودهاي فعلي تغييرات چشمگيري از لحاظ كاربرد شابك در مورد محصولات واجد شرايط يا قواعد مربوط به قالب و تغييرات ويرايشي نخواهند داشت. در عين حال، براي مطابقت با اشكال جديد انتشارات مانند انتشارات الكترونيكي (كتاب هاي الكترونيكي) بازنويسي خواهند شد. اطلاعات كامل درباره دامنه كاربرد شابك را مي توان با مراجعه به راهنماي استفاده كنندگان شابك و مؤسسه هاي شابك به دست آورد. برنامه زماني براي استفاده از شابك 13 رقمي احتمالاً دوره انتقال نسبتاً زيادي براي پذيرش شابك 13 رقمي تا اول ژانويه 2007 وجود دارد. سرعت پيشرفت در انتقال از شابك 10 رقمي به 13 رقمي به نيازمندي هاي همه شركاي تجاري بستگي دارد. برخي سازمان هايي كه از نظام هاي جديد استفاده مي كنند، احتمال دارد با درخواست از شركاي تجاري خود آنها را زودتر از موعد، مجبور به پذيرش شابك 13 رقمي كنند. اين كار به صورت زنجيره اي باعث مي شود استفاده گسترده از شابك 13 رقمي پيش از سال 2007 فراهم شود. چون ناشران بدون ترديد در سال هاي بعد مخزني با شابك 10 رقمي نگهداري خواهند كرد، احتمال دارد، احساس كنند كه حركت به سوي چاپ شابك 13 رقمي بر روي كتاب هايشان در كمترين زمان ممكن همراه با شابك 10 رقمي معقول تر است. توصيه مؤكد مي شود كه اگر اين تصميم اتخاذ شود، شماره ها بايد در پشت صفحه عنوان و پشت جلد، اگر رمزينه اي وجود نداشته باشد، به شكل زير درج گردد: ISBN-13: 978-1-873671-00-9 ISBN-10: 1-873671-00-8 اين روش كمك مي كند كه بعد از سال 2007 شابك 10 رقمي در هنگام تجديد چاپ با كمترين يا بدون هزينه حذف شود. به هرحال ناشران بايد مطمئن باشند كه مي توانند سفارش‌هايي را با استفاده از شابك-13 قبل از درج آن روي منابع چاپي دريافت و پردازش كنند. عنوان هايي كه پس از اول ژانويه 2007 چاپ مي شوند، بايد شكل زير را داشته باشند. ISBN 978-1-873671-00-9 رمزينه پشت جلد عوض نخواهد شد، به جز اينكه اعداد قابل خواندن با چشم در مورد عنوان هايي كه پس از اول ژانويه 2007 چاپ مي شوند به شابك 13 رقمي كه به دنبال واژه ISBN نوشته مي شود، تبديل خواهد شد و خطوط تيره براي وضوح حفظ خواهد گرديد. ناشران و چاپ كنندگاني كه از نرم افزارهاي خود براي توليد رمزينه استفاده مي كنند، بايد مطمئن شوند كه اين رمزينه ها با مقررات جديد مطابقت دارند و دقت كنند كه توليد كنندگان رمزينه ها بر روي فيلم يا رمزينه به صورت فايل به درستي اين مقررات را به كار گرفته اند. مثالي براي رمزينه قابل خواندن با چشم با شابك 13 رقمي توجه داشته باشيد كه در دوره قبل از 2007 ناشران و چاپ كنندگان بايد چاپ شابك 10 رقمي قابل خواندن با چشم را بالاي رمزينه در پشت جلد كتاب ادامه دهند، حتي اگر كتاب هر دو شابك 10 و 13 را چاپ كرده باشند. استفاده كنندگاني كه تمايل دارند شابك 13 را با استفاده از رمزينه چاپ شده و متن وابسته به آن تعيين كنند، بايد به شماره EAN كه در زير رمزينه چاپ شده است، اعتماد كنند. محاسباتي كه درستي شابك 10 و 13 رقمي را معتبر مي سازد و آن را براي نمايش تفكيك مي كند در دستنامه استفاده كنندگان از شابك قابل دسترسي است. اطلاعات مربوط به اين محاسبه ها به زودي در صفحات خانگي سازمان جهاني شابك در دسترس خواهد بود. در خصوص فهرست ها و فرم هاي سفارش از انبار توجه ويژه اي بايد در زمان معرفي شابك هاي 13 رقمي اعمال شود. توصيه مي شود ناشران، شابك-هاي 10 و 13 رقمي را در فهرست ها و برگه هاي سفارش در دوره قبل از تغيير چاپ اعمال كنند. براي جلوگيري از درك نادرست بايد از چاپ شابك ها به صورت اختصاري خودداري شود. به يقين بعضي از كتابفروشان خواهند خواست شابك 13 رقمي را قبل از تاريخ مقرر در سفارش‌هاي خود به كار ببرند. اين كار بايد طبق توافق شركاي تجاري صورت گيرد و ناشران بايد با تهيه كنندگان نظام هايشان تصميم بگيرند كه آيا آنها بايد در زمان انجام سفارش‌ها همه شابك هاي رسيده را به شكل 13 رقمي تبديل كنند يا نه. در هر صورت، آنها بايد در موقعيتي باشند كه همه شابك هاي 13 رقمي را بعد از اول ژانويه 2007 پردازش كنند تا ابهامي در مورد عدد 979 پيش نيايد. مسئوليت براي تغييرات به سازمان ها توصيه مي شود كه همه نظام هاي موجود ـ دستي و الكترونيكي ـ را در اسرع وقت مرور كنند، برنامه عملياتي طراحي كنند و منابع لازم را اختصاص دهند. توصيه مي شود كه يك نفر مدير ارشد اجرايي در همه سازمان ها براي نظارت بر تغييرات اساسي در همه زمينه هاي مرتبط معرفي گردد. اينها ابتدا بر نظام ها تأثير خواهند گذاشت، اما همچنين روي فرايندهاي ويراستاري، فروش و بازاريابي، واحدهاي توليد و طراحي و همچنين بر عملكردهاي حسابداري و حق مؤلف در مراكز نشر تأثير مي گذارند. فهرستي از نظام هايي كه ممكن است در مراكز نشر، تأثير پذيرند به شرح زير است: • اختصاص شابك • اطلاعات محصول • مديريت ويراستاري • نظام هاي توليد • نظام هاي تأمين كننده كتاب الكترونيك • مديريت انجام سفارش و انبار • حسابداري • حقوق و قراردادها • مديريت حقوقي و نظام هاي حق مؤلف كتابفروشان بايد زمينه هاي ديگري را نيز مد نظر داشته باشند: • نظام هاي سفارش • كنترل موجودي • پايانه هاي فروش • حسابداري كتابخانه ها بايد زمينه هاي زير را بررسي كنند: • نظام هاي فراهم آوري شامل پيغام هاي عمليات با شركاي تجاري • نظام هاي فهرست‌نويسي و ساير نظام هاي ورود اطلاعات كتاب شناختي • نظام هاي امانت بين كتابخانه اي • امور روزمره ورود پيشينه هاي كتاب شناختي • پويشگرهاي رمزينه ها • فهرست هاي محلي • نظام هاي فراكاوش/ درگاه اطلاعاتي • امكان تعامل با منابع اطلاعاتي از راه دور و مشتريان • ارتباط نظام با محتوا و خدمات از راه دور • ساير نظام هاي مرتبط با شابك ارتباط با شركاي تجاري تصميمات و ارتباطات روشن با شركاي تجاري در خصوص زمان و روش هاي اجرا براي معرفي مطمئن استاندارد جديد بسيار تعيين كننده هستند. به همه سازمان ها توصيه مي شود كه برنامه هاي اجرا و زمانبندي خود را با شركاي تجاريشان، به عنوان بخشي از بررسي هاي داخلي خود، به اشتراك بگذارند و همچنين مطمئن شوند كه شركاي آنها هم در حال اعمال همين برنامه ها هستند. ساير ملاحظات با احتمال دسترسي بازار كتاب به پذيرش پيش شماره هاي اضافي براي شابك هاي سيزده رقمي در آينده، احتمال دارد كه اين نظام در ساختار جديد تعريف شده براي سال هاي سال به حيات خود ادامه دهد. با اين حال، توسعه دهندگان ممكن است سناريوهاي مرتبط با زمينه هاي زير را علاوه بر اين استاندارد در ذهن داشته باشند: • برخي سازمان ها علاقه مند به GTIN (شماره كالاي تجارت جهاني) 14 رقمي هستند، كه در آن يك رقم اضافي در ابتداي شابك 13 رقمي كه مي تواند به منزله سطح بسته بندي باشد، با توافق شركاي تجاري به كار گرفته مي شود. • استفاده از شناسه شيء ديجيتال يا نام هاي منابع متحدالشكل ممكن است در بخشي از زنجيره تأمين صنعت به صورتي گسترده تر پذيرفته شود؛ اينها شناسه هايي با طول متفاوت هستند كه مي توانند با شابك منطبق باشند. سيستم شابك در شكل جديد آن براي همه كاربرد هاي رايج شناخته شده، سيستمي مناسب و پايدار است؛ اما ممكن است ايجاد انعطاف بيشتر براي رسيدن به خواسته هاي زنجيره تأمين در آينده، به صلاح نظام شابك باشد. پرسش هاي متداول براي شابك هايي كه ناشر قبلاً دريافت كرده و از آنها استفاده نكرده است چه اتفاقي مي افتد؟ تا زماني كه اين شماره ها به اتمام نرسيده است، ناشر بايد به استفاده از آنها ادامه دهد اما بايد آنها را به شكل استاندارد 13 رقمي، با پيش شماره 978 تبديل كند. ISBN: 1-873671-00-8 تبديل شود به ISBN: 978-1-873671-00-9 آيا به آثاري كه قبلاً به چاپ رسيده اند، بايد شابك هاي جديدي اختصاص يابد؟ خير. از اول ژانويه 2007 شابك هاي موجود بايد از 10 رقم به 13 رقم (با افزودن پيش شماره 978) تبديل شوند. اين تبديل همه عنوان هاي موجود و ناياب را شامل مي شود؛ همچنين آنهايي را شامل مي شود كه در فهرست ها وجود دارند. نيازي به تغيير شابك و رمزينه كتاب ها تا زماني كه تجديد چاپ نشوند، نيست، زيرا رمزينه از قبل نشانگر EAN-13 است كه شماره يكساني با شابك جديد 13 رقمي مي باشد. آيا ناشر مي تواند شابك 10 رقمي را با افزودن پيش شماره 978 دوباره استفاده كند؟ خير. اضافه كردن پيش شماره 978 كه قبلاً استفاده شده شابك جديدي نمي سازد در نتيجه و به همان دليل نبايد براي اثري جديد اختصاص يابد. آيا با استفاده از شابك هاي 10 رقمي پس از اول ژانويه 2007 مي توانم با شركاي تجاري ارتباط برقرار كنم؟ پس از اول ژانويه 2007 شابك ها 13 رقمي خواهند شد و تمام نظام هاي مكانيكي بايد با اين شكل تطبيق داده شوند. نظام هاي بازرگاني پس از اين تاريخ ممكن است شابك هاي 10 رقمي را پشتيباني نكنند. ولي در دوره گذار، مي توان ترتيبي داد كه شركاي تجاري از هر دو شكل پشتيباني كنند. آيا ناشران بايد شابك ها را به 13 رقم تغيير دهند يا مي توانند به استفاده از شابك هاي 10 رقمي ادامه دهند؟ براي جلوگيري از ابهام، ناشران بايد از اول ژانويه 2007 نظام هاي خود را به شابك 13 رقمي تغيير دهند (زماني كه پيش شماره اضافي 979 به كار گرفته مي شود). اگرچه زمان شروع آن خيلي دور نيست، ناشران بايد تغييرات لازم را تا آن زمان انجام دهند. ضروري است كه نظام هاي مكانيكي تا آن تاريخ با شكل جديد مطابقت داده شوند تا بدون هيچ مانعي بتوانند با شركاي تجاري خود ارتباط برقرار كنند. هنوز شابك هاي 10 رقمي زيادي در شركت ما وجود دارد، چرا بايد آنها را به شكل 13 رقمي تغيير دهيم؟ استاندارد بين المللي شابك در حال تغيير است. نظام شابك همه امور بازرگاني را در سطح بين المللي اداره مي كند، و اختصاص شابك در سطح بين المللي سازماندهي مي شود. نظر به اينكه موجودي شابك در اغلب قسمت هاي دنيا رو به اتمام است، شابك 13 رقمي ضروري مي باشد. بنابراين، براي حفظ نظام، پيش شماره اضافي 979 براي گسترش ظرفيت شماره ها در نظر گرفته شده است. آيا ممكن است ناشران از پيش شماره 979 در ابتداي شابك فعلي خود استفاده كنند؟ خير. به سؤال بعدي نگاه كنيد. آيا شركت انتشاراتي ما همان پيش شماره هاي موجود در گروه 978 را براي پيش شماره 979 دريافت خواهد كرد؟ تقريباً به طور يقين خير. يكي از دلايل كمبود شابك 10 رقمي اين است كه پيش شماره ها قبلاً با دست و دلبازي اختصاص يافته بودند. نتيجه اينكه براي بعضي از ناشران شماره بسيار بيشتري از آنچه نياز دارند، اختصاص يافته است. مؤسسه هاي شابك سعي خواهند كرد در آينده از بلوك هاي كوچك تر شماره ها استفاده كنند و اين امر به ايجاد رويّه جديد در اختصاص پيش شماره-هاي شابك منجر خواهد شد. آيا بايد هم شابك 10 رقمي و هم 13 رقمي روي اثر چاپ گردند؟ براي كتاب هايي كه پس از اول ژانويه 2007 به چاپ مي رسند، فقط بايد از شابك 13 رقمي استفاده شود. براي كاستن از سطح تغييرات مورد نياز، به ناشران توصيه مي شود از شابك 10 و 13 رقمي به طور همزمان در شناسنامه انتشارات خود استفاده كنند. در اين صورت در تجديد چاپ آثار خود پس از تاريخ اعلام شده مي توانند شابك 10 رقمي را حذف كنند. نيازي به درج شابك 13 رقمي در بالاي رمزينه قبل از اول ژانويه 2007 نيست، زيرا شماره EAN در پايين رمزينه و به شكل قابل خواندن با چشم شبيه شماره شابك 13 رقمي است (اگرچه خط تيره ندارد). ولي انتشاراتي كه پس از اول ژانويه 2007 منتشر مي شوند، ناشران بايد شابك 13 رقمي قابل خواندن را با افزودن خطوط تيره در فواصل مشخص، بالاي رمزينه و در پشت جلد چاپ كنند.

به تهيه كنندگان نظام ها توصيه مي شود در هنگام طراحي نرم افزار هايي كه با شابك تعامل دارند به موارد زير توجه كنند: ورود داده هاي شابك- نكات كلي در حالي كه استاندارد شابك يك استاندارد 13 رقمي واحدي را تعريف مي كند، چند سالي با روايت هاي 10 رقمي همراه با پيش شماره 978 EAN.UCC در داخل زنجيره تأمين، برخورد خواهيم كرد. توسعه دهندگان بايد به ميزاني كه روال هاي ورودي روايت هاي شابك 10 و 13 رقمي بر اساس نياز هاي داخلي نظام خواهند پذيرفت و تبديل خواهند كرد، توجه داشته باشند. وقتي شابك 10 رقمي به شابك 13 رقمي تبديل مي شود، بخش پيش-شماره 978 در ابتداي 9 رقم اول شابك 10 رقمي قرار مي گيرد و به دنبال آن عدد كنترل كه بر مبناي 10 مطابق فرمول بخش 4-5 محاسبه خواهد شد، مي آيد. همان گونه كه همه شناسه هاي محصول EAN.UCC ممكن است به شكل 14 رقمي نمايش داده شوند، توصيه مي شود كه توسعه دهندگان نظام ها در طراحي هاي خود سازگاري با GTIN را بپذيرند. براي اطلاعات بيشتر درباره GTIN ، به بخش 13-2 نگاه كنيد. ورود داده هاي شابك- نكات اعتباربخشي دو سطح اعتباربخشي براي تأييد اعتبار داده هاي ورودي شابك وجود دارد: • اعتباربخشي رقم كنترل (بنگريد به: بخش 4-5) o فرايند اعتباربخشي رقم كنترل يك فرمول ساده رياضي است كه براي معتبر ساختن يكدستي داخلي داده هاي ورودي شابك به كار مي رود. اعتباربخشي رقم كنترل بسياري از خطاهاي داده هاي ورودي را نشان خواهد داد، ولي تأييد نخواهد كرد كه شابك براي ناشري از گروه ناشران تعريف شده است. • گروه ناشران و اعتباربخشي ناشر (بنگريد به: بخش 4-6) o اين فرايند كه فرمولي دو مرحله اي است به اين امر كه گروه ناشران تعريف شده و دامنه ناشران در آن گروه از سوي سازمان جهاني شابك تعريف گرديده است. هرگاه يكي از گروه ناشران يا دامنه گروه ناشران تعريف نشده باشد، شابك معتبر نيست. زماني كه گروه ناشران و دامنه گروه ناشران تعريف شده باشند، اطلاعات اين فرايند آماده است تا به پنج بخش شابك تقسيم شود: پيش شماره شناسه گروه ثبت شناسه ناشر شناسه اثر رقم كنترل o اختصاص و تعريف دامنه گروه ناشران فرايندي مستمر است كه از سوي سازمان جهاني شابك نظارت مي شود. اطلاعات دامنه گروه ناشران فعلي در صفحات خانگي سازمان جهاني شابك وجود دارد. به توسعه دهندگان نظام ها توصيه مي شود براي اعتباربخشي روزآمد و تفكيك بخش هاي مختلف داده ها از اين صفحه خانگي به طور مرتب بازديد كنند. خروجي داده هاي شابك- نكات عمومي بعد از اول ژانويه 2007 همه كاربردهاي شابك بايد 13 رقمي باشد.